Volgens de lijstjes ging er in 2022 geen enkele klassieke musicus of componist dood

Sergej Vasiljevitsj Rachmaninov (1873-1943). Een beroemde naam, gevolgd door twee jaartallen tussen haakjes. Een creatief leven gecomprimeerd tot een standaard rijtje woorden en getallen. Uit die jaartallen kunt u opmaken dat we dit jaar wat te vieren hebben rondom de Russische componist. Honderdvijftig jaar geleden geboren, en tachtig jaar geleden gestorven. Toen de dood hem kwam halen was hij drie dagen verwijderd van zijn zeventigste verjaardag.

We vieren in 2023 dus dat Rachmaninov anderhalve eeuw geleden werd geboren. Dat betekent ongetwijfeld veel virtuoze pianoklanken, misschien her en der wat muzikale ontdekkingen, bijzondere concerten en opnamen, een nieuwe biografie. Toen Rachmaninov in 1943 stierf was dat internationaal nieuws. Hij had als componist, pianist en dirigent een grote naam opgebouwd.

In het komende jaar zal 2023 als getal achter de namen van verschillende klassieke musici komen te staan. Maar of dat groot nieuws zal zijn? Het hangt uiteraard van de persoon af, en hoe beroemd die is. Maar het was wel opvallend dat in de lijstjes met overledenen in 2022 geen enkele klassieke musicus of componist figureerde. Niet in Trouw, en ook niet in het grote overzicht dat de NOS elk jaar op televisie presenteert.

Klassieke doden doen er kennelijk niet meer zo toe, want ze waren er in 2022 natuurlijk wel degelijk. Maar ze zijn te onbekend en figureren steeds meer in de marge van het culturele leven, waarin een zanger met één platte hitsingle achter zijn naam de lijstjes en de televisie wél haalt – omdat iedereen die kent.

Een goedmakertje

Enfin, ik ga hier mijn eigen kleine lijstje met namen opnoemen. Een goedmakertje, omdat ik ook zelf dit jaar soms in gebreke bleef om zo’n persoon in de krant te krijgen. Zoals Alice Harnoncourt en Marie Leonhardt bijvoorbeeld, de weduwen van Nikolaus Harnoncourt, respectievelijk Gustav Leonhardt. Allebei waren ze barokviolist in de beroemde ensembles van hun echtgenoten, en allebei hadden ze op hun manier bijgedragen aan het succes van hun mannen. Ze stierven toevallig enkele dagen na elkaar, en sloten daarmee een muzikaal belangwekkend hoofdstuk af.

2022 was een waar pianistenslagveld. Jan Wijn, de beroemde pianistencoach stierf. Net als Martyn van den Hoek, Alexander Toradze, Nicholas Angelich en Lars Vogt. En Radu Lupu, de beroemdste van hen allen. Bij de componisten gingen Harrison Birtwistle, George Crumb, Ned Rorem, Philippe Boesmans en Wim Henderickx. Niet de minste namen.

De status van de klassieke muziek

Maria Ewing, die ooit zo mooi Mahler zong met Haitink, stierf aan het begin van 2022. Zij werd gevolgd door collega’s als Kurt Equiluz (dé Evangelist van Harnoncourt in Amsterdam), Nigel Rogers, Pieter van den Berg (jarenlang dé bas bij De Nationale Opera), Meinard Kraak, Bernabé Marti (zingende echtgenoot van Caballé) en de eveneens Spaanse mezzo Teresa Berganza, een van de groten nu in de vocale hemel.

Bij de dirigenten verloren we Stefan Soltesz, Libor Pešek en Michail Jurowski, en bij de operaregisseurs moesten we afscheid nemen van Hans Neuenfels en Peter Brook.

Een hele lijst zo al met al, met hele grote namen ertussen. En ja, als wereldsterren Radu Lupu en Teresa Berganza de ‘normale’ eindlijstjes niet meer halen, dan is het nog erger gesteld met de status van de klassieke muziek dan ik al vreesde. Moedig voorwaarts in 2023.