Video moet stekeligheid weer terug zien te krijgen

Het Stedelijk Museum in Amsterdam is gesloten wegens een verbouwing, maar op gezette tijden gaan de deuren open en worden er delen uit de collecties getoond. The Living Room(s), een collectief van 'denkers en kunstenaars' uit Amsterdam, ontving een uitnodiging een avond te organiseren rond de videokunstcollectie van het museum. Gilad Reich van The Living Room(s): "Veel bezoekers weten niet dat het Stedelijk een fantastische collectie videokunst bezit. Vijf videowerken uit de jaren zestig, zeventig en tachtig worden tijdens 'sync(s) and shred(s): the collection' met 'live' performances in een actuele context gezet. De centrale vraag is: wat betekent die 'oude' videokunst voor ons, wat is de relevantie voor deze tijd?"

De vijf geselecteerde video's zijn gemaakt vóór het YouTube-tijdperk. Toch hebben ze een duidelijke link met het populaire publieke videokanaal. "De video's hebben gemeen dat ze de kunstenaar laten zien, in één specifieke actie, rechtstreeks, voor het oog van de camera. In vorm lijken ze op video's waarmee mensen zich tegenwoordig op YouTube manifesteren; mensen geven een eigen draai aan reeds bestaande video's door ze na te spelen, soms letterlijk te playbacken. Dat fenomeen van 'herinterpreteren' zetten wij nu in een museale context; de videokunstenaar van toen wordt 'geplaybackt' door een kunstenaar van nu."

Daarmee wordt ook de urgentie van het medium nieuw leven ingeblazen, hoopt Reich. "De videokunstenaars dachten destijds bij het 'nieuwe' medium: wow, dit is de kunstvorm van de toekomst. Video had iets acuuts. Maar vandaag is het gebruik van video zo wijdverspreid, dat het die stekeligheid heeft verloren. Door de video's te vergezellen van live performance brengen we die hopelijk weer terug."

In het videowerk 'I'm Not The Girl Who Misses Much' van Pipilotti Rist uit 1986, zingt de Zwitserse videokunstenares een Beatles-song. Door de montage lijkt het alsof Rist in een hysterische herhaling vervalt. Danseres/choreografe Hillary Blake Firestone reageert met 'realtime' beweging op de vervreemding die de video oproept. Naast Firestone zullen ook een muziektheaterregisseur, een percussionist, een performanceartiest en een academica zich vanuit eigen discipline op een videokunstwerk, onder meer van Marina Abramovic en Vito Acconci, baseren.

Opvallend is de participatie van de academica, Markha Valenta, als interdisciplinair onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Valenta verzorgt een herinterpretatie van het iconische videowerk 'Semiotics of the Kitchen' van Martha Rosler uit 1975. Reich: "Een feministisch werk, waarin de kunstenares vraagtekens zet bij de positie van de Amerikaanse huisvrouw. Ze toont keukenhulpstukken en somt ze alfabetisch op: 'eierklopper', 'mes', 'vork', et cetera. Markha Valenta ziet overeenkomsten met de positie van vrouwen op de Wallen in Amsterdam. Een keukenspatel en een dildo, of welk keuken- of seksueel hulpstuk dan ook, zeggen iets over de positie en identiteit van vrouwen in cultureel bepaalde situaties."

Valenta's bijdrage is in de vorm van een performance, gebaseerd op een lezing; een fremdkörper binnen het artistieke concept van de avond, zou je denken. Niet in de filosofie van The Living Room(s), volgens Reich. Het collectief streeft ernaar samenhang te brengen in werelden die doorgaans van elkaar gescheiden zijn. "Kunst heeft een sociale functie, die niet genoeg wordt onderkend, vinden wij. Wij zien kunst niet als iets waar je solitair in een studio of atelier aan werkt om vervolgens voor kleine kring tentoon te stellen. In Europa ontwikkelen musea voor moderne kunst zich steeds meer tot plekken waar via kunst over maatschappelijke ontwikkelingen wordt gedebatteerd. Daar haakt The Living Room(s) bij aan. Wij geven kunst een publieke functie door haar in te bedden in nieuwe, onverwachte platforms. Daarmee proberen we een gevoel van gemeenschap te bewerkstelligen, want welke betekenis heeft die aan het begin van de 21ste eeuw nu nog?"

De wens om tot een gemeenschap te behoren, is een universeel, tijdloos gegeven, meent Reich, maar de structuren die voor kort een gemeenschap definieerden zijn niet langer geldig. "De wereld is dusdanig groot en onoverzichtelijk geworden dat ze angst inboezemt. Wij zijn ervan overtuigd dat kunst de kracht heeft platforms te creëren waardoor er gemeenschappen ontstaan, dwars door 'oude' noties als religie, sociale klasse of natie heen. De wereld verbeteren is niet direct de ambitie, maar deze avond in het Stedelijk is wellicht een stap in de goede richting."

De actieradius van The Living Room(s) wordt bepaald door de woon- en werkplek Bos en Lommer, een wijk met 127 nationaliteiten. Reich: "Ons collectief bestaat zelf uit vier nationaliteiten en de achtergrond van de leden is al even divers als de avond in het Stedelijk. Ik kom uit Israël en ben schrijver; andere leden komen uit de (nieuwe) muziek, theater, beeldende kunst of houden zich bezig met groepsdynamica. Voor ons was de vorming van nieuwe gemeenschappen ook persoonlijk van belang."

The Living Room(s) organiseert wijkgebonden tentoonstellingen, optredens in buurthuizen en 'straathappenings' rond de snel veranderende noties over gemeenschap, gastvrijheid en identiteit. Het collectief zal zich, naast het 'uitstapje' in het Stedelijk, voornamelijk blijven manifesteren in Bos en Lommer. Reich: "Ook al facebook je de hele wereld over, je koopt je brood bij de bakker op de hoek. Jouw gemeenschap begint uiteindelijk bij je in de straat."

In heterogeen Bos en Lommer is de ervaring dat dwarsverbanden tussen mensen, van wie je niet zou verwachten dat deze zouden 'mengen', prima te bestendigen zijn. Liefst met véél eten en drinken, want het gemeenschappelijke gevoel, ongeacht land van herkomst, gaat door de maag, is uit ervaring gebleken. "Het vormen van een gemeenschap, begint altijd met ergens welkom te zijn. Gastvrijheid is cruciaal. Het Stedelijk zal voor de gelegenheid als huiskamer worden ingericht, inclusief karpetten, salontafels en gedempt licht. En voor de lekkerbek: ook hier zal heerlijk worden gecaterd."

'sync(s) and shred(s): the collection' op 2/6 is een coproductie van het Stedelijk Museum Amsterdam en The Living Room(s) en maakt deel uit van de reeks Performance@TS2. Aanvang: 19.30 uur. Meer over The Living Room(s): www.facebook.com/livingroomamsterdam.

undefined