Veteraan Haenchen geeft Bruckner zijn opwindende tred terug

Klassiek
Nederlands Philharmonisch Orkest
Jeths, Bruckner
★★★★★

Wie van veteraan Hartmut Haenchen (79) een bedaagde en gerijpte Bruckner had verwacht, ging gedurende de uitvoering van de Achtste symfonie (1890) steeds rechterop zitten. Want de immer onderzoekende Haenchen vindt dat men de muziek van Bruckner almaar langzamer is gaan spelen. Een grote vergissing, volgens de voormalige chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPhO), en dat zette hij zaterdagavond groots en overtuigend recht.

Een blik op de interpretaties van onze tijd leert dat maestro’s gemiddeld 80 minuten nodig hebben om de eindstreep van deze kolossale symfonie te halen. Maar er zijn uitzonderingen, zoals Brucknerspecialist Celibidache die er 105 minuten over deed. In 2017 legde Haenchen zijn interpretatie met het Royal Danish Orchestra al eens vast op cd. daar stopte de teller op net geen 70 minuten.

Zaterdag had Haenchen ietsjes langer nodig en dat lag aan het magistraal gespeelde Adagio. Misschien was de Duits-Nederlandse maestro zo verrast door de wonderschone klanken van zijn oude orkest dat hij gewoonweg iets langer wilde verwijlen in die heerlijke klankweelde (wat een geweldige celli). Hoe dan ook, Bruckner kreeg op deze avond zijn opwindende tred terug.

Verrassende, nieuwe inzichten

Meer dan tien minuten afhalen van de huidige gemiddelde speelduur, da’s behoorlijk wat. Zo wachtte Haenchen niet bij de overgang naar het Trio in het Scherzo, maar liet zonder cesuur doorspelen. Het leverde een geweldig contrast op. En in de beide hoekdelen kwamen met de tijdwinst verrassende, nieuwe inzichten. Zelfs in dit straffe tempo hield Haenchen geweldig zicht op de vele details in frasering en dynamiek, en het orkest volgde hem gretig en alert.

Van de huidige musici heeft nog zo’n twintig procent onder Haenchen gespeeld. Hij was NedPhO-chef van 1986 tot 2002. Het Haenchen-DNA waart dus nog deels door de gelederen. Nieuw is in elk geval eerste concertmeester Ionel Manciu uit Moldavië, die zaterdag zijn vuurdoop met het orkest had. Een prettig energieke en beweeglijke violist, die zich meerdere malen schuin naar achteren draaide om contact te houden met de violisten achter hem.

Goed dat Bruckner een mooie opmaat kreeg met Scale, het op Mahler geïnspireerde orkestwerk van Willem Jeths uit 2010. Jeths mixt elementen uit Mahlers muzikale toverdoos op originele wijze. Koperblazers achter de bühne, de tuba uit Mahlers Tiende, een omfloerste trom en een groot hamerblok – de ingrediënten vallen mooi in Jeths’ eigen toontaal. Al deelt hij meer hamerklappen uit dan Mahler zelf ooit durfde. Maar het stille einde van een enkele vinger over een glas water doet al die klappen weer mooi teniet. Soeverein uitgevoerd.

Uitzending via NPO Radio 4 op 1 juni.

Lees ook:

Maestro Hartmut Haenchen wil zich richten op het kleinere repertoire.

Het Noord Nederlands Orkest wist Hartmut Haenchen als vaste gastdirigent te strikken. Met een enorme staat van dienst wil hij zich daar vooral op kleiner repertoire focussen. ‘Tussen Mahler en mij is nu meer afstand.’