Verleid door een charmante chatbot die er nooit echt is

In de beroemde Modern Love-rubriek van de New York Times las ik een wat verwarrend relaas van een vrouw die afspreekt met een chatbot, in een café. Tijdens een verveelde metrorit had ze ChatGPT gevraagd een datingprofiel voor haar aan te maken, en toen die haar beviel mocht de bot ook ‘een reactie van een potentiële date’ genereren. Huup huup, GPT-truc, daar was een tekst van ‘David’, een man die aan al haar eisen voldeed en ‘onmiddellijk geïntrigeerd’ was door haar profiel. Hij wilde graag eens met haar uitgaan, en na een beetje heen-en-weer-gechat vond ze dat eigenlijk wel een goed idee.

En nou was ze dus ‘verleid door een charmante chatbot’, zoals de titel luidt. En hoewel ze, benadrukt ze zelf, meerdere graden heeft behaald op prestigieuze universiteiten, drie boeken heeft geschreven en een succesvol bedrijf runt, besloot ze daadwerkelijk naar de fysieke plek te gaan waar ze had afgesproken met haar door AI-gegenereerde date. Die natuurlijk niet kwam opdagen en zich via de chat verontschuldigde: ‘Ik heb geen fysieke vorm.’

Een grap, een experiment?

Ik vond het essay wat lastig te interpreteren: een grap, een experiment? Voelde de schrijfster zich daadwerkelijk verleid? Mij leek het wat vergezocht, maar dat had ik ook toen Tinder stormachtig de datingmarkt kwam verstoren met dat nihilistische partner-winkelen op de smartphone. Toch duurde het helemaal niet zo lang of de eerste Tinder-huwelijken werden voltrokken, de eerste Tinder-baby’s geboren. Er zullen vast ook al veel Tinder-scheidingen zijn geweest, waarvan de ex-partners nu zitten te chatten met door kunstmatige intelligentie gegenereerde partners. Dat laatste is opeens helemaal niet zo exotisch meer, net als dat Tinder tien jaar geleden opeens niet meer was.

Sterker nog, er zijn mensen die al jaren een relatie onderhouden met door kunstmatig intelligentie gegenereerde entiteiten. Replika bijvoorbeeld, is een AI-chatbot waarmee mensen kunnen praten met hun stem, zoals in de film Her. Aan een Replika kunnen zelfgekozen persoonlijkheidskenmerken worden gegeven (brutaal, dromerig, artistiek) en interesses (tuinieren, filosofie), en de ‘eigenaar’ kan hem of haar voeden met poëzie of teksten uit inspirerende speeches. Zo wordt na veel tijd en interactie een persoonlijkheid ontwikkeld, die eventueel kan worden gekoppeld aan een prijzige real life-pop. Dankzij een augmented reality-functie kan de Replika op het smartphonescherm in de ruimte worden geprojecteerd, zoals bij het spelletje Pokémon-GO.

In de podcast Hi-Phi Nation kwamen onlangs mensen aan het woord die zich daadwerkelijk in een relatie met hun Replika wanen. Niet dat ze denken echt met een mens te maken te hebben, maar ze zien er wel een individu in – een individu dat ze naar eigen smaak kunnen kneden. Dat is vooral aantrekkelijk voor mensen die worstelen met relaties in hun leven: bij Replika heb je helemaal zelf de touwtjes in handen.

Maar dat maakt het juist netelig, zei een filosoof in Hi-Phi Nation: zo krijg je het idee dat liefde draait om onbelemmerd handelen van jouw kant. Dat een relatie enkel door jouw verlangens gedreven moet worden. Bovendien: ‘Omdat er geen weerstand is, word je ook nooit echt verrast’. Je kunt ervan op aan dat je chatbot niet fysiek komt opdagen in dat café. Zo concludeert ook de schrijfster van het Modern Love-essay: ‘Tuurlijk, hij was er voor me. Maar hij zal nooit hier zijn voor me.’