Verbouwd Rembrandthuis duikt diep in het privéleven van de schilder

‘Ik heb de wieg van Rembrandt, zijn jullie geïnteresseerd?’, was de bondige mail van een Drentenaar aan Epco Runia, hoofd collecties van het Rembrandthuis in Amsterdam. Sceptisch maar nieuwsgierig onderzocht hij het bolle rieten wiegje. “Op de onderkant stond inderdaad ‘de wieg van Rembrandt’ geschreven”, vertelt hij lachend. Het bleek een rekwisiet uit een Rembrandtfilm te zijn. Maar verbluffend goed nagemaakt. Daarom staat hij nu naast de bedstee in de woonkamer van het Rembrandthuis, de Sael. Daar werd in 1641 Rembrandts zoon Titus geboren en waarschijnlijk lag hij in zo’n rieten schommelmand. “En hier overleed ook zijn moeder Saskia, negen maanden later.”

Titus is nu even terug in zijn geboortehuis. Tenminste, het mooie portret dat Rembrandt in 1655 hier in het atelier van hem schilderde. Ter ere van de heropening van het Rembrandthuis, na een verbouwing van een klein half jaar, is het uitgeleend door Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. De portretten die Rembrandt van zijn zoon maakte behoren tot zijn meest ontroerende werken. De liefde voor zijn kind straalt ook van dit doek. De jongen kijkt met een open blik, een beetje dromerig, op van een paar vellen papier. Was hij een beetje aan het schetsen, terwijl hij model zat voor zijn vader?

De bezoeker kan net als Titus door het huis dwalen, over de steile trappetjes. Het historische pand blijft voor minder validen een onneembare hindernisbaan. “Daar kunnen we helaas niets aan veranderen”, zegt Runia. De overige bezoekers kunnen nu door klauteren tot in de nok. De zolder is voor het eerst toegankelijk voor publiek. “Tot nu toe zaten daar nog kantoren”, zegt Runia. Ook de directeurskamer in de naastgelegen nieuwbouw is tot museumzaal omgetoverd. “Daardoor is het Rembrandthuis, zonder dat we iets hebben aangebouwd, toch dertig procent groter geworden.”

Het verhaal wordt nóg persoonlijker verteld

Het wiegje, de thuiskomst van Titus, het past allemaal in het streven van het museum om het verhaal van de beroemde bewoner nóg persoonlijker te vertellen dan voorheen. In een nieuwe audiotour wordt met veel details het levensverhaal van Rembrandt verteld. “We hebben veel geleerd van podcastmakers en zelfs een dramaturg ingeschakeld”, zegt Runia.

In de keuken hoort de bezoeker over de dienstbodes Geertje Dircx en Hendrickje Stoffels, met wie Rembrandt na de dood van Saskia relaties aanknoopte. In de ‘kunstcaemer’ zijn nog meer bijzondere objecten te zien dan voorheen. Een Japanse samoerai-helm is toegevoegd aan de exotische vlinders, opgezette reptielen, Afrikaanse speren en klassieke beelden. Dit is de kostbare verzameling waar Rembrandt veel te veel geld aan spendeerde, één van de oorzaken dat een faillissement dreigde. In 1656 moest hij de inboedel verkopen en twee jaar later ook het huis – een verhaal dat op de ‘nieuwe zolder’ uitgebreid aan bod komt.

Onvermijdelijk staat de audiotour ook even stil bij de vraag waarom in het 17de-eeuwse Amsterdam zoveel kostbaarheden van over de hele wereld te koop waren en waarom Rembrandt zulke rijke opdrachtgevers had: ‘De wereldhandel, het kolonialisme en de slavernij’. “We willen naast het persoonlijke verhaal van Rembrandt ook een beeld schetsen van de stad waarin hij leefde”, zegt directeur Milou Halbesma.

Amsterdammers mogen het eerste weekend gratis naar binnen

Nieuw is ook de etskamer. Net als in Rembrandts tijd worden daar (gereproduceerde) etsplaten van een inktlaag voorzien – oorspronkelijk met een tampon van hondenleer, nu van een meer gangbare leersoort – en onder een historische drukpers gelegd. In het atelier, dat naar een tekening van Rembrandt historisch verantwoord is ingericht, wordt dagelijks gedemonstreerd hoe de leerlingen van Rembrandt verf maakten. Lijnolie en pigmenten worden op een gladde zwerfkei gemengd.

Gevaarlijk werk soms, want loodwit, loodtingeel en vermiljoen zijn ontzettend giftig. Ze staan uit voorzorg onder een glazen stolp. De kleine Titus zal destijds verplicht de handjes op zijn rug gehouden hebben als hij hier kwam kijken. En de Amsterdamse schoolkinderen, die directeur Halbesma in groten getale hoopt te ontvangen, kunnen dat ook maar beter doen.

Het Rembrandthuis is erg populair bij toeristen, maar Halbesma wil ‘dichter bij Amsterdam’ komen te staan. Daarom mogen het eerste weekend Amsterdammers gratis naar binnen, op vertoon van een poststuk met hun adres erop.

Lees ook:

Een keurige voorstelling over Geertje Dircx, de minnares van meesterschilder Rembrandt van Rijn

Meer dan tachtig ‘selfies’ maakte Rembrandt, aldus theatermaakster Julika Marijn. Hij moet er vele uren voor in de spiegel hebben gekeken, voegt ze er veelzeggend aan toe.