Under the Surface rekt de grenzen verder op dan ooit

Under The Surface
Miin Triuwa
★★★★

Het is niet zomaar een stap die het Nederlandse trio Under The Surface met zijn derde album zet. Zonder meer is het een plaat die een enorme groei laat horen en de vorige twee platen naar de kroon steekt, maar dat is niet wat Miin Triuwa zo sensationeel maakt.

Al vanaf haar debuut in 2017 probeert de groep muzikale grenzen zo ver mogelijk op te rekken. Jazz is een invloed, maar ook rock en tal van andere stijlen uit verschillende werelddelen. Wat Under The Surface meteen al speciaal maakte, is dat alle drie de musici hun instrument op een heel eigen manier benaderen.

Drummer Joost Lijbaart, zangeres Sanne Rambags en gitarist Bram Stadhouders halen nu enerzijds het maximale rendement uit hun jarenlange samenspel en de vele, vaak ook buitenlandse tournees. Anderzijds – en dat is buitengewoon gedurfd – voeren ze de consequenties van hun muzikale liefdes en ambities tot het uiterste door.

Minder improvisatie, maar net zo spontaan

Dat dit grote gevolgen heeft voor zowel hun werkwijze als hun groepsgeluid, heeft de band klaarblijkelijk geaccepteerd. Zo is de rol die de improvisatie speelt op dit album kleiner. Bram Stadhouders componeerde een heuse suite die de muziek van Under The Surface meer structuur geeft, maar haar geenszins minder vrij en spontaan laat klinken.

Ook daar gaat de groep tot het uiterste door twee kwaliteiten die met elkaar in tegenspraak zijn heel krachtig in te zetten: op momenten is de muziek op Miin Triuwa ongegeneerd meeslepend, dramatisch zelfs, terwijl ze op andere ogenblikken extreem breekbaar is.

De meest gewaagde stap op Miin Triuwa is echter de keuze om te zingen in een andere taal. Een opname van de Wachtendonckse Psalmen zette het trio op het spoor van het Oudnederlands. Gegrepen door de bijzondere klank van dit vroegst bekende Nederlandse boekwerk besloot zangeres Rambags haar teksten in het Oudnederlands te schrijven en te zingen.

Ze bestudeerde deze in de vroege middeleeuwen gesproken taal kort, maar intensief. Wat ze schreef, legde ze voor de zekerheid ter correctie voor aan een universitair docent. Een opmerkelijke keuze, want je drukt je toch het beste uit in een taal die je door en door kent?

Oudnederlands zingt heel fijn

Rambags: “Ik beheers Oudnederlands zeker niet perfect, maar toch kan ik ermee zeggen wat ik wil. Er zijn voor mij een paar grote voordelen. Allereerst is de klank heel fijn. Het Oudnederlands heeft bijvoorbeeld dat uitgesproken th-geluid dat het Engels nog steeds heeft en dat heel prettig om te zingen is.

“Daarnaast ontstaat door de combinatie van opener, lichtere klanken en het feit dat vrijwel niemand deze taal echt verstaat, precies de bijzondere, elfenachtige sfeer waarnaar ik op zoek ben. Nog belangrijker, ik voel me veilig in deze taal. Juist dat een tekst niet meteen begrijpelijk is, geeft me bescherming, waardoor ik in mijn teksten nog veel dieper durf te gaan en persoonlijker durf te zijn.”

Misschien was dat een gok, maar die pakt geweldig goed uit. Rambags bereikt in haar zang een ongekende intimiteit. Al gaan de woorden aan het verstand voorbij, het voelt alsof je haar volkomen begrijpt. De gezongen en soms gesproken klanken zijn tegelijkertijd vertrouwd en vreemd. Net als de muziek die tegelijk herkenbaar en intrigerend is, als iets dat plotseling bovenkomt, maar heel diepe wortels heeft.

Under The Surface presenteert Miin Triuwa live in het Bimhuis, Amsterdam (20-2), Paradox, Tilburg (23-2), De Doelen, Rotterdam (24-2).

Lees ook:

Nieuwe kans voor briljante, vergeten jazzmusici

Platenlabel Blue Note heeft een serie minder bekende jazzklassiekers opnieuw uitgebracht. Waaronder: een baanbrekende plaat die 34 jaar op de plank lag en een album met een van de mooiste jazzstukken ooit.