Uitgebalanceerd spel van Lugansky laat luisteraar lang wachten op ontroering

Het is nog maar een half mensenleven geleden dat het doodnormaal was om te verkondigen dat de muziek van Sergej Rachmaninov oppervlakkig was. Muziek voor virtuozen zonder diepgang. 150 jaar na zijn geboortedag wordt daar totaal anders over gedacht.

Met name voor de piano schreef Rachmaninov een veeleisend, maar ook kleurrijk, beeldend oeuvre dat de luisteraar diep ontroert. Veel pianisten grijpen dit herdenkingsjaar dan ook aan om een recital met alleen werken van deze componist te spelen.

Dat Nikolai Lugansky kiest voor een all-Rachmaninov programma hoeft niet te verbazen. Deze 51-jarige Rus leeft al een heel leven met deze muziek, nam veel ervan al twee keer op en staat bekend als een bijzondere vertolker van dit werk. Tik op YouTube Lugansky en Rachmaninov in en je vindt zijn uitvoering van het vierde deel uit de Moments musicaux opus 16. Een weergaloze uitbarsting van energie. Zondagavond speelde hij in het Amsterdamse Concertgebouw onder andere dit werk.

En hoe! Vanaf de eerste noot van dit recital, dat hij opende met deze 6 Moments Musicaux, creëerde hij in die ene spotlight op het podium het rijke universum van Rachmaninov. Lugansky liet de melodieën vanaf het begin ongekend zangerig klinken. De bassen gonsden in de diepte. Daartussen bracht hij het stemmenweefsel, dat bij Rachmaninov altijd ingewikkeld in elkaar zit, opvallend helder voor het voetlicht. En wat klonk de vleugel mooi onder zijn handen. Zelfs in de hardste passages bleef de klank aangenaam.

Organisatie en balans

In de vroege Moments musicaux lichtte Lugansky de lieflijke passages uit. In de Sonate nr. 2, opus 36, legde hij meer hartstocht aan de dag. In het eerste deel klonken vrolijk beierende klokken en een heftiger lyriek. Maar in het hoge tempo behield Lugansky de organisatie op orde en was zijn spel opvallend boeiend en afwisselend en altijd in balans. Maar in het tweede deel, dat zo aangrijpend kan zijn, zat die organisatie hem ook een beetje in de weg, want de ontroering bleef uit.

Na de pauze vervolgde hij met de 13 preludes opus 32, die hij nog uitbundiger, met nog meer contrast liet klinken. De derde prelude klonk al heerlijk feestelijk, de lange vierde, die doet denken aan een ballade, was ronduit opwindend. Hier ging de klankschoonheid dan toch een beetje aan de kant.

Bronzen klokken

Maar daar was de luisteraar tegen die tijd ook wel aan toe. Want hoe mooi die bassen als bronzen klokken ook klinken, hoe afgewerkt de melodieën en hoe doorzichtig dat stemmenweefsel, op den duur hoopte je toch dat Lugansky zich eens echt mee zou laten slepen. Bij de dertiende prelude, waarmee het recital werd beëindigd, was dat dan toch het geval. En op dat moment kon je je geen betere Rachmaninovpianist voorstellen.

Het enthousiaste, voor een groot deel Russische publiek, ontlokte hem met ritmisch geklap maar liefst drie toegiften. Drie maal Rachmaninov: het teder gespeelde Lilacs, de virtuoze Zevende prelude uit opus 23 en Rachmaninovs bewerking van een Gavotte van Bach.

Lees ook:

Pianist Jevgeni Kissin (51): ‘Veel Russen zijn zombies geworden’

Kun je Russische muziek spelen nu het land een gruwelijke oorlog uitvecht tegen Oekraïne? De wereldberoemde pianist Jevgeni Kissin wil dit jaar Rachmaninov eren, naar aanleiding van diens 150ste geboortedag. Maar hij worstelt met het door en door Russische karakter van zijn muziek.