Trots op het Nederlands: dus rapt de jeugd in eigen taal

Rapper Berend Hensema (18), artiestennaam Hens Solo, zit relaxed achter een synthesizer een deuntje te pingelen. Op het scherm van zijn laptop schiet een lijntje op en neer. “Ik produceer Amerikaanse Hollywoodpop gemixt met hiphop”, zegt Berend. “In dit hokje ontwikkel ik mijn eigen sound.”

Berend (korte broek, t-shirt en gympen) is een van de eerstejaars van de opleiding ‘artiest muzikant’ aan de Herman Brood Academie in Utrecht die ondanks de warme temperaturen wel deelneemt aan de les. Hij zit niet in een traditioneel klaslokaal maar in een van de vele minuscule geluidsdichte studio’s op de benedenverdieping van de school. Op die paar vierkante meter werkt Berend aan zijn repertoire. Zingen en rappen doet hij ook, en wel in het Nederlands. “Dan komen de teksten veel beter binnen.”

Berend is niet alleen. “Bijna iedereen rapt hier in het Nederlands”, zegt docent Tim van Dongen (33), zelf ook artiest. Het voelt tegenstrijdig: tussen alle money en bitches, beats en bites en tracks en tunes die horen bij de uit Amerika overgewaaide muziekstijl klinken in Utrecht Nederlandse woorden, soms verdraaid tot een multiculturele mengelmoes. “Tien jaar geleden zou je deze teksten hier niet horen, maar nu is hiphop ook Nederlandse muziek.”

Record

Dat jonge Nederlandse rappers in eigen taal muziek maken heeft nog een reden: er is vraag naar. Nederlandstalige muziek is zelfs booming. In maart bestond de top drie van de Top 40 voor het eerst in veertien jaar uit Nederlandstalige nummers en vorig jaar brak Davina Michelle met haar hit ‘Duurt te lang’ een record: de zangeres stond elf weken op één, een unicum voor een solozangeres. Ook Nederlandse rappers als Sevn Alias, Ronnie Flex en Bokoesam zijn onder jongeren mateloos populair en worden door de studenten in Utrecht als voorbeelden genoemd. Zij maken muziek in het Nederlands.

Van Dongen: “Nederlands spreekt mensen aan.” Met die vier woorden vat de leerkracht een van de conclusies van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) samen. In een onderzoek naar de Nederlandse identiteit, dat vandaag naar buiten wordt gebracht, noemen Nederlanders hun eigen taal als de belangrijkste verbindende factor. Ook dat voelt paradoxaal. In het onderwijs of de zakenwereld wint het Engels het steeds vaker van het Nederlands. Nederlandse studies worden inmiddels met uitsterven bedreigd. De Vrije Universiteit in Amsterdam stopte al met die opleiding. “Nederlanders hebben de reputatie achteloos om te gaan met de Nederlandse taal, maar als we het mensen vragen blijken ze zich er juist aan te hechten”, zegt Marc van Oostendorp, onderzoeker van de Nederlandse taal bij het Meertens Instituut. “In de muziek komt het Nederlands juist goed tot zijn recht, je kunt er je diepste gevoel en emotie mee vertalen. Zo zegt ‘ik hou van je’ veel meer dan ‘I love you’.

Chillen

Terug naar de studio’s van de Herman Brood Academie. Tussen de kleine hokjes zit zangeres Maya Shanti (22) te chillen op een leren bank. Ze is lekker luchtig gekleed. Op haar grotendeels blote benen rust een laptop, aan haar voeten heeft ze oranje slippers. Maya werkt aan een Nederlandse plaat en wil wel een stukje tekst laten horen. “Wat nou als de wind de andere kant op waait, zouden wij dan eeuwig samen kunnen zijn?”, luidt het. Ook zij kiest bewust voor het Nederlandse lied. “Het is persoonlijker, kwetsbaarder. Een verhaal overbrengen in het Engels is juist lastiger.”

Zowel Berend als Maya hebben nog twee jaar om hun eigen sound te ontwikkelen op de Herman Brood Academie. Docent Van Dongen: “Daarna moeten ze het grote publiek voor zich zien te winnen.”

Het vak Nederlands moet weer spannend worden

Het verdwijnen van de bachelorstudie Nederlands aan de Vrije Universiteit Amsteram bekrachtigt een neergaande trend. Het aantal studenten dat kiest voor neerlandistiek halveerde in een paar jaar tijd. Dat kan anders, vinden critici.