Tintelfris en adembenemend spel op theaterfestival Over het IJ

Over het IJ Festival
De Managers (La Isla Bonita)
★★★☆☆
Beige (Sheralynn Adriaansz)
★★★☆☆
Ilias (Konvooi)
★★☆☆☆
Bloomsbury (Kim Karssen en Florian Myjer)
★★★ ★★

“Verdedig Noord!” Op een gierende fiets en met een snelle rap onderbreekt Massih Hutak de openingstoespraak van Simone Hogendijk, artistiek leidster van het ‘Over het IJ Festival’. In één klap is duidelijk: de pont brengt je niet zomaar naar de andere kant van het IJ, maar naar een bijzonder stadsdeel in ontwikkeling.

Ooit was Amsterdam-Noord een arm en vergeten deel van de stad, nu schieten de nieuwbouwprojecten er uit de grond. Rapper Hutak wil laten zien hoe kunst en activisme een positieve invloed kunnen hebben op die al te economisch gerichte ontwikkeling. Zijn optreden brengt de stemming er meteen in, meer dan de naargeestige buitenkant van containers en loodsen waarin de theatermakers optreden.

Op het uiterste puntje van een pier heeft La Isla Bonita zich voor de openingsvoorstelling ‘De Managers’ in de open lucht met een carré van strakke vergadertafels geïnstalleerd. In lichtgrijze maatpakken en met lichtgroene sneakers geven de vier speelsters hun kijk op sociale codes en machtsspelletjes van witte boorden. Wat met een stralende glimlach begint, kan vernederend eindigen.

Geestig is de link die zij leggen tussen werk- en vrijetijdscultuur met stokpaardenraces in de kantoorpauzes. Maar door een teveel aan herhaling en te weinig inhoudelijke of visuele ontwikkeling blijft het geheel in de grap van de persiflage hangen, een bijtende satire wordt het niet. Dan wordt de aandacht vanzelf naar het scheepsverkeer op het IJ erachter getrokken.

Ontwapenende zelfspot

Hoe losjes gebracht ook, veel gelaagder is ‘Beige’ van Sheralynn Adriaansz (Likeminds) in een intiem bovenzaaltje van De IJ-kantine. Met ontwapenende zelfspot schetst zij hoe zwart-witrelaties nu een must zijn voor een beige nageslacht. Ze zijn voorwaarde voor vrede en gelijkheid straks.

Dat zij het publiek vraagt sinaasappels te raspen voor een badje midden op de vloer, maar die inbreng dramaturgisch niet wezenlijk in haar performance weet in te bedden, is jammer. Oergeestig is weer de ontknoping van een oeroud Afrikaans ritueel via damesblad Margriet.

In een heel andere, geactualiseerde oudheid zit je met ‘Ilias’ van Konvooi. Via hoofdfiguren uit Homerus’ epos stellen vijf jonge acteurs de zin van een oorlog, die niet te winnen of te verliezen is, aan de orde. Een interessant thema, zeker, maar niet in de gekozen locatie. In de akoestiek van een reusachtige opslagloods verdwijnen dialogen veelal in weergalm. Vraagtekens roept ook de androgyne verschijning van Helena op.

‘Hyperpersoonlijke’ duik

Dan hebben de makers/spelers van ‘Bloomsbury’ heel wat beter uitgezocht welke plek in Noord hun voorstelling zou kunnen versterken. Tussen struikgewas en onder overhangende takken in de Tolhuistuin hebben zij simpelweg een matje uitgespreid. Een subliem decor voor hun ‘hyperpersoonlijke’ duik in het gedachtengoed van de Bloomsbury Group.

Die ‘Group’ was een vriendenkring van excentrieke kunstenaars en denkers uit het Engeland van begin vorige eeuw, onder wie Virginia Woolf en econoom Keynes. Ze deelden van alles, zeker ook het bed.

In een sprankelende, tweestemmige monoloog geven Kim Karssen en Florian Myjer een verrukkelijk overzicht van wie (met) wie was. En van de zachte arrogantie van een net niet anarchistische leefwereld waar iets als zelfmoord de idylle niet zou moeten mogen verstoren. Om zich vervolgens vol overgave in de fantasie te storten van hoe zij zichzelf zo’n ideale leefwereld eigen zouden kunnen maken.

‘Bloomsbury’ is oorspronkelijk een eindexamenproductie van de Maastrichtse toneelschool, met tintelfris en intelligent spel. De manier waarop de romantische vlucht uit de werkelijkheid oplost in gekte en kwetsbaarheid is adembenemend. IJzersterk én subtiel. Een hoogtepunt in het Over het IJ Festival, dat zich wil profileren met eigenzinnig talent van jonge makers.

Over het IJ Festival t/m 14-7. Info: www.overhetij.nl

Lees ook:

De Drie Musketiers trekken naakt ten strijde tegen plat amusement

Het 19de-eeuwse verhaal van ‘De Drie Musketiers’ zit vol goedkope spanning. Theatergroep De Warme Winkel gaat daar grondig mee aan de haal in het Amsterdamse Bostheater. Het resultaat: vunzigheid met diepgang.