ReportageKunstbeurs
Tefaf Maastricht is terug na 3 jaar coronapauze. Dit zijn de trends op de kunst- en antiekbeurs
Van vrouwelijke meesters tot lang verloren kunst: de eerste Tefaf in drie jaar heeft z’n trends en hoogtepunten.
Hidde van Seggelen loopt in Maastricht over het terrein waar Tefaf (The European Fine Art Fair) wordt opgebouwd. “Het is extreem hectisch”, zegt hij, de voorzitter van ’s werelds belangrijkste kunst- en antiekbeurs. “Er lopen hier meer dan tweehonderd keurmeesters rond om alle werken op de beurs te beoordelen, van Indiase juwelen tot Spaanse schilderkunst.”
Tefaf heeft dit jaar veel te vieren. Deze editie, van 25 tot en met 30 juni, markeert het 35-jarig bestaan van de beurs. Ook is het de eerste Nederlandse editie na twee jaar stilstand door corona – in mei was wel al de editie in New York. “Normaal organiseren we Tefaf Maastricht in maart, maar vanwege covid kozen we dit jaar voor juni.”
Ziet Van Seggelen meer gevolgen van corona, of van de oorlog in Oekraïne? “Nog niet bij de kunstmarkt zelf, maar dat zal vast nog komen. Veranderingen in de economie worden vaak vertraagd in de kunstmarkt zichtbaar. Wat we wel zien is dat kunsttransporten en materialen om de beurs op te bouwen astronomisch duur zijn, maar zo is het nu in elke sector.”
Alleen bij Tefaf
Tefaf heeft zijn reputatie als topbeurs niet voor niets. De keurmeesters zijn streng, niet iedere handelaar in kunst, antiek of design kan er terecht, terwijl velen dat wel willen. “We hebben een interessant schilderij van barokschilder Artemisia Gentileschi. De handelaar, Jean-François Heim, had het ook kunnen laten veilen bij een huis als Christie’s of Sotheby’s. Maar hij wilde het meenemen naar Maastricht, nergens anders”, zegt Van Seggelen.
Volgens de voorzitter dankt Tefaf zijn populariteit onder kunsthandelaren voor een groot deel aan de kopers die naar Maastricht afreizen. Wie die kopers zijn? “Bijvoorbeeld musea zoals het Amerikaanse Getty, die komen met een heel team van curatoren om te kijken wat ze kunnen aankopen.”
Het zeventiende-eeuwse schilderij van Artemisia Gentileschi illustreert ook een recentere trend op Tefaf en in de kunstmarkt. “Er is meer aandacht gekomen voor vrouwelijke kunstenaars. Dat is denk ik ook absoluut terecht. Af en toe moet je de geschiedenis corrigeren, bijvoorbeeld als kunst onterecht ondergesneeuwd is geraakt omdat de maker een vrouw was.”
Hoogtepunt 1: Powervrouw uit Gouden Eeuw
Een van de vrouwelijke meesters die dit jaar in de schijnwerpers staan is Artemisia Gentileschi. Een groot deel van haar oeuvre bestaat uit schilderijen met machtige vrouwelijke hoofdrolspelers. Haar portret waarop ze zichzelf afbeeldt als Cleopatra op haar sterfbed met een adder in de hand behoort tot de parels van Tefaf.
Verzamelaars worden ambitieuzer
Nog een opvallende trend: verzamelaars beperken zich steeds minder tot één specialisatie. “Vroeger verzamelde iemand specifiek Nederlandse tekeningen of Nederlands zilver. Nu richten meer verzamelaars zich op verschillende disciplines. Daar is Tefaf ook geschikt voor: je vindt hier bijna zevenduizend jaar geschiedenis aan objecten en kunst.”
Waar de bredere interesse door komt? “Deels door de kapitaalmarkt die zich vanaf de jaren tachtig heeft ontwikkeld, waardoor nieuwe verzamelaars zijn opgekomen. Als er meer kapitaal is, groeit de kunstmarkt, dat zag je ook in de negentiende en de Gouden Eeuw.
“Je ziet ook steeds meer privémusea van individuele verzamelaars. Globalisering speelt hierbij een rol. Alleen al in China heb je honderden privémusea. Al met al kun je zeggen dat de verzamelaar van nu ambitieuzer is dan die van vroeger.”
Hoogtepunt 2: herontdekt meesterwerk
Een origineel werk uit de Gouden Eeuw door kunstschilder Jan Lievens is na 132 jaar herontdekt. Het gaat om een tekening van admiraal Maarten Tromp die verloren was sinds 1888. De tekening dook in 2020 op bij een online antiekveiling in de Verenigde Staten en is tijdens Tefaf voor het eerst te zien voor het publiek.
Verjonging
Ondertussen ziet Van Seggelen ook een verjongingsslag onder handelaren. Een aantal jaren geleden richtte zijn voorganger de Tefaf Showcase op, een onderdeel van Tefaf waar jonge handelaren in stands van acht à tien vierkante meter hun waar kunnen etaleren. “De afgelopen jaren zie je dat zij langzaam de beurs in komen. Ik heb zelf ook eerst in zo’n showcase gestaan.”
Tefaf 2022 besteedt ook aandacht aan hedendaagse kunst. “We hebben daar een heel goed aanbod in op het moment. In mijn eigen stand op de beurs heb ik een mooie presentatie van Wim T. Schippers, die volgende week tachtig wordt.”
Hoogtepunt 3: Van Gogh restauratie
Tefaf ondersteunt de restauratie van De populierenlaan bij Nuenen, een olieverfschilderij door Van Gogh uit de collectie van museum Boijmans Van Beuningen. Tefafs Museum Restauratiefonds viert dit jaar zijn tienjarig jubileum, en het werk zal voorafgaand aan zijn restauratie tijdens de beurs te zien zijn.
Lees ook:
Opfrisbeurt voor topkunstbeurs Tefaf
Tefaf wil de belangrijkste kunst- en antiekbeurs in de wereld blijven en aantrekkelijker worden voor jongeren. Geen saaie stands en middelmatige kunst, maar prikkelende presentaties en meer topkwaliteit.
