Suburbia speelt actueel klokkenluidersdrama vol schwung en sfeer

Het stuk is uit 1882, maar wat komt het ons, anno 2019, bekend voor! Henrik Ibsen schreef met ‘Vijand van het volk’ een toneeltekst over een klokkenluider, die een milieuschandaal aan wil kaarten. Het water van het kuuroord, dat sinds kort zoveel toeristen trekt, is besmet. De arts Thomas Stockmann wil een onderzoek openbaar maken. Maar de machthebbers willen de kip met de gouden eieren niet slachten en proberen Stockmann te ­bewegen het bewijsmateriaal achter te houden.

Denk Groningen, defensie, Belastingdienst of vul maar in. De doofpot is van alle tijden. Vijand van het volk laat mooi zien met welke tegenkrachten een klokkenluider te maken krijgt.

Suburbia speelt een door Schaubühne Berlin geactualiseerde versie, die desondanks heel dicht bij de originele tekst blijft. Maar dat Stockmann en zijn vrouw Katharina met twee journalisten in een bandje spelen, is nieuw. We zien ze repeteren in de keuken van de Stockmanns en dat geeft meteen veel schwung en sfeer aan de openingsscène. Het blijft vreemd genoeg bij een een­malig optreden.

De grootste kracht van deze voorstelling wordt in de eerste akte al duidelijk: Xander van Vledder en Hanne Arendzen zijn een stel van vlees en bloed, die de zinnen goed getimed naar elkaar overgooien en in hun hippe, open keuken volkomen naturel de flessen wijn of blikjes bier opentrekken en de baby in de kinderwagen tot rust brengen.

Van Vledder is de enthousiaste, ­naïeve arts van het kuuroord, die met zijn ontdekking van het vergiftigde water denkt mensenlevens te kunnen redden. Daar komt zijn broer Peter (Justus van Dillen), die wethouder is, een stokje voor steken. Want wie gaat het aanpassen van de watertoevoer betalen? Niet veel later heeft hij de krant, de woningbezitters en de rest van de stad aan zijn kant. Maar de klokkenluider geeft niet toe en dan komt het conflict tot uitbarsting.

Heel mooi laat Van Vledder de ­naïeve arts ombuigen naar koppige radicaal en tot slot naar gedesillusioneerde verliezer. Tussen de regels door merk je dat het niet de eerste keer is dat hij op deze manier zijn glazen ingooit. Zoekt hij het conflict op? Helemaal vrijuit gaat hij niet. Dat geeft een gelaagdheid aan dit personage, die helaas niet wordt geëvenaard door zijn hypocriete tegenstanders. Die komen niet helemaal van hun bordkartonnen buitenkant af, behalve Milan Sekeris die met zijn gitaar relaxed als buitenbeentje opereert.

Een ander bezwaar zit in de geradicaliseerde toespraak die Stockmann op het hoogtepunt van het conflict houdt. De makers stopten die vol met politiek-correcte actualiteit: Stockmann houdt een tirade tegen onder meer de farmaceutische industrie, vastgoedbazen, Trump en boreale borrelpraat. Dat is te gemakkelijk scoren. Neemt niet weg dat de ondergang van Thomas Stockmann geloofwaardig wordt verbeeld.

Lees ook:

‘Troost & Zonen’ speelt zich af in een mannenuniversum, waar de vrouwen blijven spoken

Gaandeweg leren we hun ­onderliggende angsten voor het ­leven kennen, even geestig als ­tragisch door schrijver Peer ­Wittenbols door elkaar geweven.

In ‘Bedrog’ laat regisseur Olivier Diepenhorst zijn acteurs ervoor gaan

Suburbia brengt een hedendaagse relatieschets met een paar pittige rafelrandjes.