Stromae: Iedereen vindt hem formidable

Hij lacht verlegen vanaf de achterbank naar de haag van mensen rond zijn auto. Op Pinkpop moet je als artiest vanaf dat grote podium over het festivalterrein richting backstage. Na zijn stampende show zit Stromae in de auto van het artiestenvervoer, rijdend door een menigte festivalbezoekers, die luid applaudisseren wanneer ze het Belgische popicoon opmerken. Hij kijkt verlegen, maar ook enigszins angstig. Backstage vragen mensen hem al de hele dag om handtekeningen. Pinkpop lijkt al bijna te klein voor de succesvolle Belg.

Een jaar geleden stond Stromae alias Paul Van Haver in een uitverkochte Melkweg (capaciteit: 1500 mensen), een half jaar later in de Heineken Music Hall (6000), en na een propvolle festivalzomer staat hij donderdag in een uitverkocht Ziggo Dome (17.000). En vrijdag nog eens. De 29-jarige Stromae is een nieuw popicoon, een Belgisch maar bovenal een Europees popicoon. En: de stem van zijn generatie, hoewel hij liever niet zo wordt genoemd.

Weemoedige chansons
Terug naar 2009, wanneer de dan 25-jarige Paul Van Haver stage loopt bij radiostation NRJ, in zijn geboorteplaats Brussel. Thuis knutselt hij aan zijn muziek met een klein keyboard en laptop. Als scholier op het jezuïetencollege kwam hij in aanraking met hiphop, maar die beats heeft hij ondertussen grotendeels ingewisseld voor wat meer beukende electro en eurodance. De Franstalige raps zijn al opgeschoven richting weemoedige chansons. Op zijn stageplaats pikken ze een van zijn liedjes op, dankzij die airplay duurt het niet lang voordat er een platenmaatschappij aan de lijn hangt.

'Alors on danse' wordt het jaar erna een van de grootste zomerhits in België, maar ook in Nederland. Een vrolijk wijsje, met blazers, opzwepende troms en de stampende echo's van eurodance. Trefwoorden: simpel en effectief. Maar de boodschap - voor veel toehoorders buiten België en Frankrijk verstopt in zijn Franse tekst - is minder onbevangen. Dansen? Zeker, leuk, maar tegelijkertijd vat hij in de duistere tekst het naar nihilisme neigende credo van zijn doelloze generatie samen: 'We gaan uit om onze problemen te vergeten / dus dansen we'.

Paul Van Haver wil over echte dingen zingen, zegt hij vaak zelf. Als jonge rapper zette Stromae zich al af tegen de blingbling en gangstercultuur van veel Amerikaanse rappers. Hij wilde het hebben over onderwerpen die hem écht bezighouden. Juist dat maakt hem een kind van zijn tijd.

Die tijdgeest: het is de eurocrisis die zijn muziek kleurt. Het gevoel van onbehagen in het eenwordende Europa, zowel de economische als de identiteitscrisis, de daaruit voortkomende jeugdwerkloosheid en verveling. Hoewel Van Haver meerdere keren aangeeft de eer schromelijk overdreven te vinden, wordt Stromae tot stem van zijn generatie gebombardeerd. Of: de Morrissey van de eurozone, doopt de Britse krant The Guardian hem, om zijn verwoording van de existentiële crisis op het continent.

Bruggenbouwer
Het zoeken naar identiteit is ook zo'n grondtoon in Stromae's muziek. Die niet alleen onder zijn teksten ligt, maar ook doorklinkt op het podium, in zijn videoclips en rond zijn hele imago. Niet zo vreemd, voor een artiest geboren uit een Vlaamse moeder en een Rwandese vader, Franstalig opgevoed in een meertalig Brussel dat niet alleen ligt op de breuklijn van een verscheurd België, maar het centrum is van de Europese Unie. Een EU die behoorlijk met zichzelf in de knoop zit, juist wanneer deze muzikant zijn artistieke volwassenheid bereikt. Stromae is in België snel op het schild gehesen als de multiculturele bruggenbouwer die het land zo hard nodig heeft. Niet voor niets werd zijn single 'Ta fête' voor het WK voetbal deze zomer uitgeroepen tot het officiële strijdlied van de Rode Duivels - die andere Belgische hoop in bange dagen.

Dat bruggen bouwen van Stromae zit niet alleen in die multiculturele afkomst. Neem zijn muziek: een amalgaam van rap, Franse chansons à la Gainsbourg en Brel, op hergebruikte eurodance gemixt met diverse Afrikaanse invloeden. Het is het soort hybride muziek dat het prima doet op de radio maar ook aanslaat in de clubs. Dan is er nog een eigen kledinglijn onder de naam Moseart, die Brits dandyisme combineert met niet-westerse motiefjes. En de charismatische en opzwepende Van Haver overbrugt vanaf de grootste podia slim de afstand met zijn publiek.

Het maakt Stromae tot meer dan de gemiddelde popster. Zijn zorgvuldige opgebouwde bescheiden en oprechte imago wil ook helpen. Zo benadrukt Stromae in het Frans te willen zingen omdat hij zich zo oprecht mogelijk wil uitdrukken, ook al bemoeilijkt dat misschien het door de ambitieuze zanger gewenste Amerikaanse succes. Tegelijkertijd ontkent Paul Van Haver geen moment dat het personage Stromae bedacht is, een constructie. Een merk, dat gewiekst aan de man wordt gebracht.

Openbare dronkenschap
Neem bijvoorbeeld de geslaagde promotie van zijn single 'Formidable', van zijn vorig jaar augustus verschenen succesalbum 'Racine carrée'. In mei 2013 doken op YouTube en Twitter telefoonfilmpjes op van een duidelijk beschonken Stromae, bij een drukke tramhalte, in een regenachtig Brussel. Voer voor speculatie, koppen in roddelrubrieken. Stromae zou ze niet meer op een rijtje hebben, niet om kunnen gaan met succes, een alcoholprobleem hebben. Een paar dagen later verscheen de videoclip voor 'Formidable' op YouTube, waarin een man zijn verbroken relatie betreurt.

De openbare dronkenschap was in scène gezet en naast alle mobieltjes ook gefilmd door verborgen camera's. Zo zwengel je dus een buzz aan: de uiteindelijke videoclip werd binnen no time tachtig miljoen keer bekeken.

Met het aanzwellende succes komen ook de krasjes op dat opgebouwde imago. De in interviews vaak als sympathiek omschreven Van Haver komt in mei dit jaar in een mediastormpje terecht wanneer hij na een etentje in Brussel bruusk weigert om met het tienjarige dochtertje van de restauranthouder op de foto te gaan. De vader doet maar wat graag zijn verhaal over de opeens arrogante popster. Stromae komt later met een verklaring . Dat net zoals het meisje recht had op een handtekening, Paul Van Haver ook wel eens recht heeft op vakantie.

In het gedrang
Ook in het televisieprogramma 'College Tour' biechtte Paul Van Haver onlangs op dat die snelle roem, dat iedereen opeens een stukje van hem opeist, de zanger soms wat veel wordt. En dat daardoor het allerbelangrijkste - het schrijven van oprechte muziek - in het gedrang komt. Vanuit zijn tourbus mist hij de echte dingen in het leven. Hij mist zijn inspiratie. Vandaar die angstige blik, vanachter dat raampje, in die auto op Pinkpop.

En eigenlijk niet eens zo tussen de regels door kondigde Paul Van Haver in die televisie-uitzending aan zich binnenkort een paar jaar terug te trekken, om uitgebreid vakantie te nemen van het personage Stromae. Het is dus goed mogelijk dat we na de komende concertreeks weinig van hem zullen horen. Om uiteindelijk vast weer terug te komen, als opgefriste stem van een generatie. Tegen wil en dank.