ReportageGraffiti
Streetart is museumfähig. ‘Bij ons wordt het niet beklad of overgeschilderd, zoals op straat’
Graffiti en streetart zijn uitgegroeid tot een volwassen kunstvorm. Een nieuw museum biedt ze nu hun eigen overdekte plek in een reusachtige havenloods. ‘Deze werken verdienen het.’
Vanaf het panoramadeck heb je het mooiste uitzicht. Je overziet de hele havenloods, inclusief de metershoge kunstwerken die zijn opgehangen tussen de katrollen, ijzeren balken en machines. Deze gigantische ruimte op het oude industrieterrein van Amsterdam-Noord herbergt het nieuwe museum Straat, volledig gewijd aan straatkunst.
Eenmaal binnen val je van de ene verbazing in de andere. Zo hangt er een doek met een immense hagedis erop. De Australiër Jimmy Dvate heeft de schubbenkop met blauwe tong virtuoos afgebeeld, deels haarscherp, deels uit focus, als een foto. Intrigerend is ook de gruwelijk misvormde SpongeBob – met diepe rimpels en uitpuilende ogen – van DavidL uit Barcelona. En nog meer in your face is het gevederde leeuwenmasker dat je al van ver toebrult, in psychedelische kleuren geschilderd door de Mexicaan Farid Rueda.
Als de geurvlag van een hond
Het museum opende een jaar geleden de deuren. Vanwege corona gebeurde dat toen stilletjes, maar nu roeren de beheerders alsnog de trom. Ze brengen hun eerste catalogus uit en trappen tegelijk de openingstentoonstelling af: Citaat van de straat.
Streetart is ontstaan uit de graffiti die in de jaren zestig vanuit Amerika de wereld veroverde. Jonge vandalen in Philadelphia lieten destijds hun naamtekening achter op gevels en metrostellen – hun ‘I was here’, vergelijkbaar met de geurvlag van een hond.
Ze stijgen ver uit boven de illegale vuilspuiterij
Sindsdien heeft graffiti zich sterk ontwikkeld, vertelt curator David Roos (35). “Streetart is een echte kunstvorm geworden. De werken die je hier ziet, verdienen daarom een museum. Bij ons worden ze niet beklad of overgeschilderd, zoals op straat. En we bieden er context en geschiedenis bij.”
De getoonde kunstwerken stijgen ver uit boven de illegale vuilspuiterij die nog altijd welig tiert in achenebbisje tunneltjes en op verlaten rangeerterreinen. In kunstkringen wordt streetart al langer serieus genomen, mede dankzij grote namen als Banksy, Keith Haring en Jean-Michel Basquiat. Het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen organiseerde in 1983 de allereerste expositie wereldwijd rond graffiti. De laatste jaren ontstaan er ook gespecialiseerde steetartmusea, zoals in Berlijn, Brussel en Miami.
Betonnen buitenlook
Het unieke aan het Amsterdamse museum is dat kunstenaars er zelf langskomen en ter plekke hun afbeeldingen maken. “Je kunt ze aan het werk zien terwijl je het museum bezoekt”, zegt Roos. “Waar maak je dat verder nou mee?”
De makers spuiten of verven hun creaties niet op beton of steen, maar op lange rollen zeil, strak gespannen over een houten frame. Hangt zo’n kunstwerk eenmaal aan de muur, dan krijgt het vanzelf een trompe-l’oeil-achtige betonnen buitenlook. De immense afmetingen en het grootstedelijke karakter van de afbeeldingen versterken deze illusie. Net als de ijzige kou in de loods, want het museum heeft geen verwarming – geweldig voor het authentieke straatgevoel, maar een warme jas is er geen overbodige luxe.
Witte verfdruipers
Streetart was van oorsprong bedoeld om te schoppen tegen de gevestigde orde. In het museum overheerst nu de esthetiek, al is er ook een reeks doeken met statements over sociaal onrecht. Zo hangt er een naakte, zwarte vrouw met de Amerikaanse vlag op de achtergrond. Zij bedekt haar borsten met haar handen, draagt een mondkapje en zit onder de witte verfdruipers. Gaat dit doek van Eddie Colla over racisme? MeToo? Corona? De toestand van de Amerikaanse democratie? De kijker mag het zeggen.
Na het museumbezoek kijk je met een nieuwe blik naar de muurschilderingen op straat, verzekert Roos. “Mensen zíén onderweg vaak niet eens wat een mooie dingen overal hangen, want ze kijken alleen maar op hun mobieltje. Dat is zonde. Echt, als je oog krijgt voor deze vorm van schoonheid, reis je veel prettiger van A naar B.”
Lees ook:
Iraanse straatkunstenaars Icy & Sot kunnen nu in rust en vrijheid werken
In Iran moesten ze hun kunst haastig op muren spuiten, altijd bang om aangehouden te worden. Nu de broers Icy en Sot in de Verenigde Staten wonen, ontwikkelt hun werk zich snel.
