Pornokunst
Sterauteur Houellebecq wil zijn lichaam terug: ‘Dit is het stomste wat ik ooit gedaan heb’
De Franse schrijver Michel Houellebecq wil niet de geschiedenis ingaan als pornoacteur. Daarom vraagt hij een verbod op een Nederlandse film waarin hij seksueel actief in beeld komt.
Hoe het met hem gaat? “Heel slecht”, mompelt Michel Houellebecq aan de telefoon vanuit Parijs. “Ik schaam me diep. Ik heb het gevoel dat mijn lichaam niet meer van mij is. En ik walg nu van seks, voor het eerst in mijn leven.”
De Franse sterauteur (67) heeft zijn hoop gevestigd op de Rechtbank Amsterdam. Die doet vandaag uitspraak over een pornografische film waarin Houellebecq met diverse jonge vrouwen het bed zou delen. De film is gemaakt door het Nederlandse kunstcollectief Kirac, dat in 2021 ook voor ophef zorgde met Honeypot. In die film beleefde de conservatieve filosoof Sid Lukkassen een seksdate die vernederend uitpakte. Lukassen trok zijn medewerking in, maar de film werd toch uitgebracht.
Ook Houellebecq voelt zich slachtoffer. In november liet Kirac-filmmaker Stefan Ruitenbeek hem in Parijs kennismaken met de Amsterdamse filosofiestudent Jini van Rooijen. Deze 23-jarige vrouw wilde met Houellebecq en zijn echtgenote naar bed als zij de seks mocht filmen voor haar erotische account op Onlyfans. De schrijver zei ja.
“Het leek me opwindend”, verklaart hij. “Ik wilde anoniem blijven. Daarom droegen mijn vrouw en ik een masker. Achteraf was ik bang dat ik toch herkenbaar was. Toen ze mijn paspoort vroegen omdat dat nodig was voor de plaatsing op Onlyfans, raakte ik in paniek. Ik weigerde. Het filmpje is nooit op de site verschenen. Jini wil me nu vervolgen.”
Gezicht zonder geslachtsdeel
Ondanks de spanningen bleven Houellebecq en Ruitenbeek contact houden. Ze wilden samen een kunstzinnige film met een pornografisch karakter maken. Houellebecqs vrouw, Qianyum Lysis Li, bedacht een scenario met lesbische scènes en een trio. Het echtpaar zou zelf in de erotische scènes spelen, maar wel met een helder contract, zodat er geen gedoe over hun privacy kon ontstaan.
Juist dat contract staat nu in de rechtszaak centraal. Volgens Houellebecq was de mondelinge afspraak dat hij en zijn vrouw tijdens de seksscènes niet herkenbaar zouden zijn. Maar in het contract staat alleen dat je het gezicht van Houellebecq en zijn vrouw nooit samen met hun geslachtsdeel in hetzelfde shot ziet. Tijdens het kussen en strelen mag hun gezicht wel degelijk herkenbaar in beeld komen.
“Ik heb het contract nauwelijks gelezen toen ik het tekende”, zegt Houellebecq. “Het was laat, ik had al wat wijn op. Dit is het stomste wat ik ooit heb gedaan. Ik teken contracten meestal zonder ze te lezen, zoals zoveel mensen. Ik had mijn agent ook niet ingelicht. Ik vertrouwde Ruitenbeek, die het deed voorkomen als een standaardcontract. Ik heb mezelf met huid en haar aan hem overgeleverd.”
Geen ‘pestkunst’
Ruitenbeek duidt het anders. Volgens hem staat in het contract precies wat ze vooraf hadden besproken. Als bewijs stuurt hij een mailwisseling toe over de scheiding van de gezichten en de geslachtsdelen. Dat was een idee van Houellebecq zelf, aldus Ruitenbeek. “Op die manier dachten hij en zijn vrouw naar buiten toe te kunnen volhouden dat de seks door stand-ins was gedaan. Ik heb dat contract op hun verzoek opgesteld. Ik hou me aan de afspraak.”
Zijn film is kunst, verzekert Ruitenbeek. “Het gaat over universeel menselijke thema’s. Ik verbind dingen met elkaar, zoals mijn vaderschap, de recente bevalling en het verhaal van Houellebecq.” De film is spottend van toon, beaamt hij, maar geen ‘pestkunst’ om de schrijver te sarren.
In de trailer, in januari verschenen, ligt Houellebecq in een Amsterdams hotel in bed met de jonge vrouw Isa, die door Ruitenbeek was geregeld. Houellebecq: “Zij zou met mijn vrouw en mij een trio doen. Ik heb eerst wat met haar gezoend, mijn bovenlijf ontbloot. Op een bepaald moment stuurde ze mijn vrouw de kamer uit. Isa bleek dat trio helemaal niet te willen. Toen had ik ook geen zin meer. Ik heb me onder het laken verstopt en ben zo blijven liggen.”
Spel met werkelijkheid en fictie
Met twee andere vrouwen die Ruitenbeek later aandroeg, zou het evenmin tot seks zijn gekomen. Maar de schade is al aangericht, aldus Houellebecq. “Ik schaam me. Ik wil niet dat mensen hierover praten. Zo’n film staat tussen de lezers en mijn werk in. Voor mij is de literatuur álles.”
Houellebecq doet vaak provocatieve uitspraken. Hij staat ook bekend om zijn spel met werkelijkheid en fictie, zoals in een film waarin hij zijn eigen ontvoering in scène zette. Zou het pornoconflict, breed uitgemeten in de internationale media, misschien voor de bühne zijn? Houellebecq: “Nee, ik heb hier geen enkel voordeel bij.” Ruitenbeek laat meer ruimte voor twijfel: “Denk je dat ik die vraag ga beantwoorden? Als het voor de bühne was, zou ik dat natuurlijk nooit zeggen.”
Lees ook:
Kunstenaars van Kirac maken weer een seksfilm, nu met Michel Houellebecq
Kunstcollectief Kirac werkte vaker samen met controversiële kunstenaars, maar niet eerder waren ze zo bekend als Michel Houellebecq. In ruil voor een hotel en jonge bedpartners voor de gevierde schrijver, mochten de Kirac-leden alles filmen.
