Steeds verrast, steeds te laat. Hebben we eigenlijk nog wel een overheid?

Ik zal de gemeenten vriendelijk blijven vragen statushouders op te nemen”, zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol dit weekend in het journaal. Ik dacht: waar heb ik dit eerder gehoord? En inderdaad, op 6 oktober vertelde ze in Nieuwsuur precies hetzelfde. “De gemeenten en provincies werken er hard aan om de 11.000 ­statushouders op te vangen, maar het kost meer moeite dan gedacht.”

Twee maanden later is er dus nog geen enkele progressie. Door die indigestie vallen tevens nieuwe asielzoekers tussen wal en schip. Dat bleek ook al in oktober, toen 600 extra vluchtelingen een probleem waren voor de nachtopvang in Ter Apel. “Een paar asielzoekers meer, en alles loopt vast. Dat is toch heel raar?!”, riep Nieuwsuur naar Broekers-Knol. De VVD-bewindsvrouw kon niets anders uitbrengen dan dat ze was overvallen door de aantallen.

Janboel op Schiphol

Het is een vast patroon bij onze demissionaire regering: steeds verrast door ‘nieuwe’ ontwikkelingen en eenmaal van de ‘schrik’ bekomen gebeurt er niets. Een recent voorbeeld is de omikronvariant van het coronavirus. Twee vluchten uit Zuid-Afrika met misschien de nieuwe variant aan boord landden in Nederland. De kijker herinnert zich nog de janboel op Schiphol. Niets was voorzien, niets geregeld. De buitenlandse media waren verbijsterd. “18 hours of omicron chaos at Schiphol Airport”, kopte de Amerikaanse website Wired.

Onze eigen NOS liet Nic Jooste uit Nootdorp aan het woord. “We moesten urenlang op het vliegveld blijven en er werd niet gecommuniceerd. Niet door de KLM, niet door Schiphol en niet door de GGD. Het was een puinhoop waardoor de emoties opliepen.” Minister De Jongeverklaarde op tv: “Onder de 624 passagiers zitten dertien omikron­gevallen. Een variant om je zorgen over te maken, want volgens de WHO is deze besmettelijker dan de deltavariant.” Desondanks volgden er geen nieuwe maatregelen. OMT-lid Jan Kluytmans bepleitte dit weekend in Op1 een langetermijnbeleid. “Ook voor onvoorspelbaarheid kun je scenario’s maken.”

Ja zeggen en niets doen

Ander voorbeeld. In augustus liet het kabinet zich, in tegenstelling tot andere landen, compleet overrompelen door de snelle opmars van de Taliban in Afghanistan. Met als gevolg een zeer wanordelijke en onvolledige evacuatie van Afghanen die voor onze missie in dat land hadden gewerkt. We zien de tv-beelden nóg voor ons.

Anne-Marie Snels, oud-voorzitter van de defensievakbond AFMP, uitte dit weekend in het AD haar razernij over de laksheid en bureaucratie waarmee de evacuatie van Afghaanse tolken en bewakers verliep. “Ank Bijleveld was zo’n type van ‘ja’ zeggen en niets doen (…). Met volle paniek in Kaboel ging onze minister naar de bioscoop.”

Zaterdag meldde het journaal dat dankzij Frankrijk en Qatar alsnog 56 mensen die voor de Nederlandse overheid in Afghanistan hadden gewerkt, onze kant op kwamen. Een van hen vertelde in tranen dat haar man inmiddels door de Taliban was vermoord.

Je kan zeggen: oké, de regering is demissionair en daardoor komt het dat ze steeds verrast is en te laat of niet reageert. Maar ik denk dat er is er iets ergers aan de hand is: we hébben helemaal geen overheid meer. Om Anne-Marie Snels te citeren afgelopen augustus in Op1: “Wij vrijwilligers doen het werk van Den Haag”.

Een keer per week schrijft Willem Pekelder over televisie.