Spannende vragen over de krant, verstopt achter saaiheid

Krant
Veenfabriek
★★★

Een verwoestende aardbeving voor de kust van Chili met catastrofale, mondiale gevolgen. Daarnaast een onthullend onderzoeksdossier over een machtige krantenuitgever. Ziehier de twee onderwerpen, die op een dag de journalistieke gemoederen op een krantenredactie beheersen.

Heftig is het, maar het leidt niet tot het clichébeeld van rinkelende telefoons, op toetsenborden ratelende vingers, hectisch door elkaar geloop. In Krant, de nieuwe voorstelling van Veenfabriek, is de sfeer realistischer. Op het saaie af zelfs.

Wat is nieuws, wat moet gecheckt, wie doet wat, wat moet hoe in de krant? Dat zijn van die vragen in strakke vergadersessies. In een strikt besloten bijeenkomst ligt het accent echter al gauw op het verslag van het onderzoek naar fortuin en succes van een krantenmagnaat.

En daar gebeurt iets onverwachts. Zijn de journalisten personages, is de krant in Krant naamloos, is de ramp bedacht, opeens worden de twee echte uitgevers van (bijna) alle Nederlandse kranten wel bij name genoemd. Hier toegespitst op de Belg Christian Van Thillo, eigenaar van DPG Media, waartoe ook Trouw behoort.

Schrijver-regisseur Joeri Vos doet hier iets opmerkelijks. Door feit en fictie te mengen, legt hij de vinger op een grotere, bedenkelijke kwestie. Als iemand zoveel kranten kan opkopen en razendsnel oplages en advertentie-inkomsten omhoog schieten, waarom is de oorzaak van zoveel geld en succes dan nog nooit serieus onderzocht? Kan een krant die eigendom-is-van dat eigenlijk wel? Ofwel: in hoeverre is de onafhankelijkheid van de journalistiek van (kwaliteits)kranten in zo’n constructie gewaarborgd?

Dat is een belangrijke vraag. In een verder niet bepaald spectaculaire voorstelling. Staat Veenfabriek bekend om zijn zinderende muziektheater, hier is muziek meer een prettig dan noodzakelijk intermezzo. De nerveuze spanning die bij een krant hoort, heeft Vos geabstraheerd. Met van kleur wisselende, soms transparante bouwsteenpanelen wordt almaar geschoven om drukte en scènewisselingen aan te geven. Behalve in een wel geestige powerpointpresentatie met gekleurde vakjes is dat vaak wat overbodig.

Krant is teksttheater, passend bij het onderwerp. Het spannende zit in de thematiek, in de even hypothetische als, desondanks, plausibel klinkende onderzoeksgegevens over fraude en witwassen, in de vervreemdende relatie met een vooral vriendelijk zwijgende (fictieve zoon van) Van Thillo, in de omgekeerd evenredige verhouding tussen uitdijend uitgeversvermogen en slinkende honoraria van (zeker freelance-) journalisten.

Thrillerachtig bloedstollend is dan een genereus aanbod van die aardige Van Thillo aan de onderzoekster, wat een treurig voorspel opeens dramatische betekenis geeft.

Krant is vooral een slim getoonzette, het brein op scherp zettende oproep tot gedegen onderzoek. Waarvan acte!