Review
'Slaaf en meester zijn kinderen van dezelfde rots'
De onthulling van het slavernijmonument aanstaande maandag is de aanleiding voor een bundel met verhalen over de slavernij in Suriname en op Curaçao. Vooral door de novelle 'Slaaf en Meester' van Carel de Haseth is het werk meer dan een gelegenheidsuitgave. In het Papiaments verscheen 'Slaaf en Meester' al in 1988 en de Nederlandse vertaling laat nu zien dat het terecht is onderscheiden met de hoogste culturele prijs van Curaçao, de Cola Debrotprijs. De Haseth is een meester in het spelen met beelden en bovendien verrast zijn genuanceerde visie op de slavernij, die hij ziet als een variant op de broederstrijd tussen Kaïn en Abel.
Beurtelings laat hij de slaaf Louis, een leider van de slavenopstand in 1795, en zijn meester Wilmoe aan het woord. Louis wacht op zijn terechtstelling. Hij doet dat trots en zonder spijt om wat hij heeft gedaan. Zijn grootste wens is dat het geweten van de meesters hun leven zal verbitteren. ,,Wij sterven, maar zij blijven zolang zij leven de gevolgen van ons handelen voelen'', voorspelt hij. En daarin krijgt hij gelijk. Aanvankelijk vergelijkt Meester Wilmoe slaven met honden die nu eenmaal geen beschaving hebben en dus hard moeten worden aangepakt. Maar aan het slot heeft hij begrip voor de motieven van de slaven, waardoor hij niet meer weet hoe hij moet handelen. Hij ziet in dat slaaf en meester beide kinderen van dezelfde rots zijn en dat ze niet zonder elkaar hadden gekund bij de opbouw van hun maatschappij.
De begrippen slaaf en meester worden aan het eind van de novelle relatief. Slaaf Louis zorgt ervoor dat hij meester wordt over zijn levenseinde en Meester Wilmoe erkent dat 'het lot zijn teken heeft gebrand op het voorhoofd van mijn geweten', zoals slaven destijds gebrandmerkt waren.
De Surinaamse Cynthia McLeod levert twee bijdragen aan de bundel. In 'Slavernij en de Memorie' vertelt ze hoe de slavernij in elkaar zat. Het is een geschiedkundig verhaal in eenvoudige taal, geschreven met de bedoeling Nederlanders op de hoogte te brengen van historische feiten. Haar tweede bijdrage is het verhaal 'Kofi'. Beter dan het historische feitenrelaas maakt dit fictieve verhaal duidelijk hoe slavernij de slachtoffers hun menselijke waardigheid ontnam.
