Schrijver Pim Lammers was tijdens de Kinderboekenweek 2021 niet overal welkom

Hij had zijn hele presentatie al voorbereid, maar kinderboekenschrijver Pim Lammers mocht op het laatste moment niet langskomen. Twee scholen belden hem af tijdens de Kinderboekenweek. Ze hadden gezien dat Lammers schrijft over seksuele diversiteit en gender. Dat paste niet helemaal bij ‘de identiteit van de school’.

Lammers (28) beschreef de kwestie op Facebook. Hij ontving veel steunbetuigingen, ook van collega’s met soortgelijke ervaringen. Trouw-kinderboekenrecensent Bas Maliepaard werd in 2019 nog door een basisschool geweerd op een studiedag voor docenten, omdat in zijn lezing ook zijn gezinssituatie met man en kinderen voorbij zou komen. De homoseksuele kinderboekenschrijver Ted van Lieshout is op sommige scholen al heel lang niet welkom.

Het belang van de kinderen staat voorop

Verschillende kranten klopten bij Lammers aan voor een interview, maar hij is terughoudend. “Ik wil niet polariseren”, zegt hij. “Achter de schermen ben ik met beide scholen in gesprek. Binnenkort gaan we koffiedrinken. Dan kijken we hoe we verder kunnen en hoe ik hen kan helpen. Het belang van de kinderen staat voorop.”

Hij benadrukt dat ook jonge kinderen al met gender en seksuele identiteit bezig zijn. Daarom vindt hij het belangrijk dat ze zich kunnen herkennen in boeken. De schrijver zelf werd in groep zes voor het eerst verliefd op een jongen. Een verwarrende tijd, want in zijn Friese dorpje kende hij niemand die net zo was als hij. Op school werd er niet over gesproken. Hij had geen voorbeelden van de televisie of uit boeken. Pas in de Timboektoe-boekenserie van Carry Slee kwam hij eindelijk een jongen tegen die op hem leek. “Ik was dus niet de enige”, zegt hij. “Dat gevoel van opluchting gun ik zoveel mogelijk kinderen.”

Hij begrijpt dat ouders hun kinderen willen beschermen. “Maar juist door deze thema’s te vermijden, breng je hen in gevaar”, waarschuwt hij. “Het zelfdodingspercentage onder lhbtiq+’ers ligt vijf keer zo hoog als gemiddeld. Daarom is het belangrijk om erover te praten.” En daarom schrijft hij boeken als De boer en de dierenarts, over twee mannen die verliefd op elkaar worden; of Ridder Roa, over een stoere, zwarte prinses die geen reddende prins nodig heeft; of Het lammetje dat een varken is, een transgenderprentenboek.

Oplaaiende ophef

De scholen die Lammers hebben geweigerd, hadden volgens speculaties op sociale media een streng-religieuze signatuur. Daar wil de auteur niets over zeggen, omdat hij het probleem dan ten onrechte zou vernauwen. “Dit speelt niet alleen in religieuze hoek, maar veel breder. Lees de homofobe posts die Forum voor Democratie en hun leden op sociale media plaatsen, die zelfs door sommige kinderboekenschrijvers worden geliket. Of neem de transfobe kruistocht die schrijfster J. K. Rowling tegen de trans community voert – heel gevaarlijk.”

Harry Potter-schrijfster Rowling is door trans-activisten bestempeld als TERF: Trans-Exclusionary Radical Feminist. Ten onrechte, zegt ze zelf, want ze zou niet transfoob zijn, maar transkritisch. Op haar website heeft ze zich solidair verklaard met trans personen, zeker als die geweld ervaren. Tegelijk beweert ze dat de behoefte aan een fysieke transitie kan worden aangepraat en dat een trans vrouw niet hetzelfde is als een biologische vrouw. Die standpunten zijn heel slecht gevallen bij de trans gemeenschap.

Ondanks de steeds oplaaiende ophef rond dit soort kwesties, ziet Lammers ook gunstige ontwikkelingen. Uitgeverijen vergroten de diversiteit in hun aanbod van kinderboeken. En in december doen basisscholen voor de tweede keer mee aan Paarse Vrijdag, bedoeld om jonge lhbtiq+’ers een hart onder de riem te steken. Drie gedichten van Lammers worden die dag op posters verspreid.

Kies eens een gedurfd thema

Het gaat hem echter te traag. Vooral de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, die de Kinderboekenweek organiseert, mag wel wat harder lopen. “Het thema van de Kinderboekenweek, ‘Worden wat je wilt’, ging dit jaar alleen maar over beroepen. Een gemiste kans. Had er ook een paar kerntitels over diversiteit bij gedaan. En kies eens een gedurfd thema als ‘m/v/x’, zoals in België. Dat was een groot succes: op veel scholen werd voor het eerst over dit thema gepraat.”

Eveline Aendekerk, CPNB-directeur, onderschrijft Lammers’ doelstelling van harte. “We doen daarom al veel rond seksuele diversiteit, bijvoorbeeld in de Regenboogweek. Maar als we dit thema heel expliciet kiezen voor de Kinderboekenweek, is het gevaar dat sommige scholen afhaken. Dan bereik je juist niet degenen die je wilt bereiken. Eerder hebben we meegemaakt dat zelfs het thema ‘Griezelen’ al te ver ging.”

De eerste doelstelling van de Kinderboekenweek blijft het bevorderen van leesplezier, vervolgt Aendekerk, “maar we proberen onze thema’s breed en slim te kiezen, zodat ook diversiteit eronder valt. In 2018 deden we dat met ‘Kom erbij!’. Over twee jaar zul je nog zo’n subtiel voorbeeld zien.” Toch zou Lammers iets meer urgentie toejuichen. Ingewikkeld hoeft het niet te zijn. “Bied gewoon elk jaar een paar boektitels rond diversiteit aan, daar wordt niemand slechter van.”

Lees ook:
Zelfs de zee snapt het niet

Bij Pim Lammers gaat liefdevol hand in hand met stoer, en kinderlijke verwondering met gierende hormonen.

Lees ook:

Voor dichter Roelof ten Napel doet de vraag of God bestaat er niet meer toe

In honderdveertig sonnetten schetst dichter Roelof ten Napel een portret van het fenomeen pijn. Ondertussen kapittelt hij de behoudende kerk uit zijn jeugd. ‘Het leed dat mij kneedde, vindt nog steeds structureel plaats.’