traditie
Schaatsen op natuurijs op de lijst van Immaterieel Erfgoed
Schaatsen op natuurijs wordt op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland geplaatst. De voordracht die schaatsbond KNSB daartoe had ingediend is gehonoreerd.
Directeur-bestuurder Theo Fledderus van de KNSB liet weten 'supertrots' te zijn. "Schaatsen op natuurijs zit zo in het DNA van de Nederlander, dat het in feite al cultureel erfgoed was."
Schaatsen in Nederland heeft een eeuwenoude geschiedenis. Volgens de KNSB dateren de oudste 'ijzers' die zijn gevonden uit de dertiende eeuw. Aanvankelijk schaatste men om van A naar B te komen, maar in de loop van de tijd werd het een vorm van vermaak. Halverwege de negentiende eeuw werd schaatsen een vorm van sport en spel, toen de eerste ijsverenigingen opgericht werden.
De KNSB, die in z'n eerste vorm werd opgericht in 1882, ziet zichzelf als hoeder van het schaatsen op natuurijs. De bond organiseerst onder meer verschillende opleidingen voor trainers die jeugd en ouderen leren schaatsen, voor natuurijsmeesters en voor toertochtorganisaties. Ook maakt de KNSB afspraken met gemeenten en waterschappen om de natuurijsroutes in stand te houden en heeft de bond een campagne rond veilig schaatsen op natuurijs opgezet.
Erfgoedplan
Om de traditie op de lijst van Immaterieel Erfgoed te krijgen, diende de KNSB een zogeheten erfgoedplan in. Als kernwaarden van die traditie noemt de bond onder meer het plezier op het ijs, het sociale aspect en de gezelligheid van ijspret en de gezondheidseffecten van het schaatsen.
Immaterieel Erfgoed is een nieuwe tak van erfgoed sinds Nederland in mei 2012 het UNESCO-verdrag over immaterieel erfgoed ondertekende. Het gaat om een cultuur die van generatie op generatie wordt doorgegeven en zich uit in tradities, rituelen en gewoonten.
"De KNSB heeft in het erfgoedzorgplan laten zien zich in te zetten voor het doorgeven van passie, kennis en technieken, onder meer door de diverse opleidingen die de bond organiseert", stelt Ineke Strouken, directeur Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland.
"Ook het doorgeven van de geschiedenis van de traditie hoort bij een plaatsing op de inventaris. De KNSB heeft plannen gemaakt om hier op de website aandacht aan te schenken en buigt zich over een lespakket voor basisscholen om de kennis van de traditie levend te houden."
Zeer diverse lijst
Alle in Nederland levende tradities kunnen worden voorgedragen voor de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Voorwaarde is wel dat er een groep mensen is die de erfgoedzorg op zich neemt en de traditie wil overdragen aan de volgende generatie. Deze erfgoedzorg moet worden vastgelegd in een plan, dat wordt beoordeeld en gecontroleerd door een onafhankelijke Toetsingscommissie.
Op de lijst staan sinds 2012 al honderd Nederlandse tradities, zoals het handmatig klompen maken, het zomercarnaval in Rotterdam, en de Anansi verteltraditie, een traditie van verhalen vertellen die vanuit de voormalige koloniën naar Nederland is gekomen. Ook de harddraverij van Medemblik en het café-kaartspel bonaken staan op de lijst. Recent in november is de traditie van burenhulp bij een lokale uitvaart op de Inventaris Immaterieel Erfgoed gezet. Deze vorm van nabuurschap komt veel voor in het oosten en noorden van Nederland.
Afwijzingen zijn er ook: afgelopen september werden studentenverenigingen vooralsnog niet opgenomen op de culturele erfgoedlijst. De plaatsing werd opgeschort na de commotie rond het Groningse studentencorps Vindicat.
