Rudi Fuchs praat met Rembrandt

Ex- museumdirecteur Rudi Fuchs bericht graag over zijn warme contacten met kunstenaars en zijn bezoek aan hun ateliers. Voor dit Rembrandtjaar bezocht hij echter de schilder die 400 jaar geleden geboren werd. Maar hij laat hem spreken alsof hij nog leeft en legt hij hem zelfs woorden in de mond van Karel Appel: ,, Wij schilders doen wat we kunnen,we rotzooien maar wat aan.’’ Hij laat hem ook aan het woord over schilderkunstige zaken, zoals compositie.

Maar de precieze beschrijvingen van Rembrandts schilderijen en etsen neemt Fuchs voor zijn rekening. Zijn uitgebreide beschouwingen contrasteren scherp met de vlotte spreektrant van Rembrandt. Maar het contrast werkt niet en maakt een onevenwichtige indruk.

Fuchs zet Rembrandt wel overtuigens neer als een zoekende schilder die conventies doorbrak en streefde naar artistieke vrijheid. Dat maakte hem tot een moderne kunstenaar, aldus Fuchs. Zo zette Rembrandt zich af tegen zijn tijdgenoot Rubens, wiens exuberante werk hij goed kende. Hij koos voor een sobere Hollandse stijl ,,een beheerst en zelfs kaal verhaal. Dat is toch wat onze predikanten willen, zonder roomse poespas.’’

Zijn andere voorbeeld, Rafaël, inspireerde Rembrandt tot levendige composities van statische gegevens, zoals het traditionele schuttersstuk. Hét voorbeeld van Rembrandt nieuwe, dynamische aanpak is De Nachtwacht, uit 1642. Rembrandts leerling Samuel van Hoogstraeten noemde het „zwierich van sprong, schilderachtig van gedachten”, al had Rembrandt er volgens hem meer licht in moeten ontsteken. Zo’n opmerking van een tijdgenoot vertelt meer dan Fuchs fictieve gesprekken met de kunstenaar zelf.

Overigens wordt de lezer zwaar op de proef gesteld als hij de afbeeldingen wil bekijken van de uitvoerig beschreven werken. Die zijn onduidelijk, zwart-wit, en veel te klein, zoals wel vaker in Fuchs’ publicaties. Jammer, want in boeken als deze heb je die afbeeldingen nodig.

De rubriek van Jaap de Berg is er in oktober weer.