Pim Lammers trekt zich terug vanwege doodsbedreigingen, kun je nog schrijven over schurende onderwerpen?

Onder druk van doodsbedreigingen vanwege een verhaal uit 2015 trekt kinderboekenschrijver Pim Lammers zich terug als schrijver van het kinderboekenweekgedicht.

Hij wilde juist dat de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB), die de Kinderboekenweek organiseert, een stapje harder zou lopen voor de emancipatie van lhbti’ers. Nu moet schrijver Pim Lammers, die in 2018 de Zilveren Griffel won voor het kinderboek Het lammetje dat een varken is, vanwege doodsbedreigingen zelf een stap terug doen. De ongure kant van sociale media bereikt daarmee ook literair Nederland. Door de doodsbedreiging, de intimidaties en het afzeggen van Lammers staat de literaire vrijheid onder druk, zegt het CPNB.

Het is niet bekend van wie de doodsbedreiging afkomstig is. Daarover wordt vanwege de veiligheid geen mededeling gedaan. Zichtbaar zijn wel de verwensingen en intimidaties op vooral Twitter, iets waar politici, wetenschappers en journalisten al langer mee te maken hebben. Premier Mark Rutte en Staatssecretaris Gunay Uslu (cultuur) zeiden zondag allebei dat ze de bedreigingen onacceptabel vinden.

Uslu: “Ongeacht hoe je hun werk interpreteert of wat je ervan vindt. Het gemak waarmee mensen vanachter hun scherm aanklager en rechter spelen, is zorgelijk en schadelijk.” Lammers krijgt online ook veel steunbetuigingen, onder meer van collega-schrijvers onder wie Heleen van Royen.

Kan je nog schrijven over pedofilie?

Lammers schreef in 2015 in een literair tijdschrift voor volwassenen over een 12-jarige jongen en zijn trainer die seksuele toenadering zoekt. Het verhaal laat zien hoe daders van seksueel misbruik hun slachtoffers manipuleren. Een hoogst actueel thema, zo blijkt wel uit de sporters die de laatste jaren hun verhaal durven te vertellen over hoe zij op jonge leeftijd zijn misbruikt door hun coach.

Politieke partij Belang van Nederland (BVNL) ziet dat anders. Fractievoorzitter Wybren van Haga twitterde zaterdag dat ‘iemand die kindermisbruik verheerlijkt nooit een podium mag krijgen’. Hij vraagt de minister van cultuur om opheldering. De organisatie Gezin in Gevaar keert zich eveneens tegen de schrijver. ‘Geef geen podium aan pedofilie-schrijver, teken de petitie’, staat er op hun site. Voor de christelijke actiegroep leiden alle problemen in de samenleving terug naar een oorzaak: het uiteenvallen van het traditionele gezin.

Dat schrijven over seksuele relaties tussen minder- en meerderjarigen tot woede kunnen leiden bij conservatieven, ondervond eerder ook schrijver Ted van Lieshout. In 2012 beschreef hij in de roman voor volwassenen Mijn meneer de seksuele relatie tussen een zwakbegaafde man en een 11-jarige jongen. Die roman was gebaseerd op Van Lieshouts eigen ervaringen, en geenszins een verheerlijking van pedofilie. Desondanks werd hij ervan beschuldigd zelf een pedofiel te zijn. Op Twitter was schelden in die tijd ook al gemeengoed, maar niet op de bijna georkestreerde manier waarop aanvalsgolven elkaar nu opvolgen en waar Lammers mee te maken krijgt.

Ook nu te zien op toneel

Seksuele relaties tussen minder- en meerderjarigen zijn allesbehalve nieuw in de kunsten. Het thema keert talloze keren terug in boeken, films, theaterstukken en songteksten. Zo is in het Internationaal Theater Amsterdam Mijn Lieve Gunsteling te zien, naar het boek van Marieke Lucas Rijneveld. Het boek en theaterstuk gaan over de verboden relatie tussen een 49-jarige veearts en de 14-jarige dochter van een boer. Daarover is geen massale verontwaardiging vanuit populistisch rechts en conservatief christelijke hoek.

Rijneveld schrijft geen kinderboeken, Van Lieshout en Lammers doen dat wel. Nu gaat het in hun kinderboeken nooit over volwassenen die liefdesrelaties aanknopen met minderjarigen. Lammers heeft in zijn boeken wel aandacht voor seksuele diversiteit en gender. Voor kinderen is het belangrijk dat zij zich herkennen in boeken, zei hij twee jaar geleden. Ook jonge kinderen zijn volgens hem al bezig met gender en seksuele identiteit. Juist dat was voor het CPNB aanleiding Lammers te vragen als schrijver van het gedicht omdat ‘zijn kinderboeken gaan over een zeer actueel thema: als kind jezelf kunnen zijn’.

Lees ook:

Schrijver Pim Lammers was tijdens de Kinderboekenweek 2021 niet overal welkom

Tijdens de Kinderboekenweek 2021 werd Pim Lammers geweigerd op twee scholen, omdat hij schrijft over seksuele diversiteit en gender. Trouw interviewde hem in 2021 hierover.