Overdenking bij mijn duizendste aflevering

Dit is de duizendste aflevering die ik van deze taalrubriek schrijf. Dat is een bescheiden prestatie in vergelijking met mijn voorganger Jaap de Berg en mijn collega Ton den Boon, die daar allebei al ruim overheen zitten, maar ik had het van tevoren niet durven hopen, vooral niet omdat ik mij had voorgenomen om het uitsluitend over de grammatica te hebben, en de bespreking van losse woorden of spelling aan anderen over te laten. Dat laatste is misschien niet helemaal gelukt, maar de meeste stukjes gingen toch over grammaticale kwesties.

Dat is misschien ook wel de belangrijkste boodschap die ik in de taalrubriek wil uitdragen: de grammatica is een rijk en interessant onderwerp, waar veel bij te vertellen of te ontdekken valt. Losse woorden en hun uiterlijkheden (zoals spelling of uitspraak) hebben de neiging om alle aandacht naar zich toe te trekken, maar de grammatica die daaronder ligt is meestal fundamenteler. Door in de grammatica te graven dring je dieper door in het wezen van de menselijke taal. Dan kom je vaak onvermoede regelmatigheden tegen, of zelfs onbewuste betekenissen.

Een fout is minstens zo interessant als een correcte taalvorm

Dat is overigens niet hetzelfde als alle vragen van lezers over goed en fout taalgebruik opzij te schuiven. Taalkundig is een fout net zo interessant als een correcte taalvorm (interessanter vaak zelfs), maar dat wil niet zeggen dat fouten niet bestaan en dat alles even goed is. Integendeel: ook wat wel of niet fout gevonden wordt (en waarom) is taalkundig een interessante kwestie, waarover je kunt redeneren.

Een simpele beginvraag over goed of fout kan zo de aanleiding zijn tot grammaticale ontdekkingen, en het besef dat de taal ons allerlei middelen geeft om tussen de regels door iets te beweren, iets te laten merken, of rekening te houden met een ander.

Dat zijn inzichten waar nog wel duizend stukjes over mogelijk zijn.