Dj Kléo draait alleen maar vinyl, dj Ramses3000 zweert bij een usb-stick. Aan de vooravond van het grootste dancefestival van Nederland geven ze een kijkje in de dj-keuken. ‘Er zijn avonden dat iedereen naar mij staat te staren. Dan denk ik: ga lekker dansen. Er valt hier niets te zien.’
Pijnlijke herinnering van Yannick Verhoeven, alias Ramses3000. Zijn dj-carrière stond nog in de kinderschoenen toen hij tijdens een optreden het nummer ‘Paleta’ draaide van de Brits-Chileense producer Kamixlo. Het is, op zijn zachtst gezegd, een opmerkelijk lied. Zenuwachtig, druk en kil, met drums als mitrailleurschoten en geen melodieën om je aan vast te klampen. Zelf vond hij het een fantastische track. Zijn publiek trok het extreem slecht. Het stopte met dansen en keek verdwaasd om zich heen. Weg goede sfeer. Het kwam die avond niet meer goed.
Enige tijd later hoorde hij diezelfde plaat bij een andere dj. Toen ging het publiek uit zijn dak. “Het ligt allemaal aan de context. Het type publiek, het tijdstip, de locatie, het weer, de dj’s die eerder op de avond gedraaid hebben; dat doet er allemaal toe”, leerde Ramses3000, die in zijn gevarieerde sets de nadruk legt op nieuwe Afrikaanse en Arabische muziekstromingen. “Je kunt Kamixlo af en toe best laten horen, maar alleen onder bepaalde omstandigheden, en dan nog moet je hem precies goed inbouwen in je set.”
Afwisselende sets vol onterecht vergeten of onbekend gebleven nummers
Dj Kléo vat het in een woord samen: scheikunde. De Française, geboren als Clélia Zida, woont sinds 2001 in Amsterdam en maakt al meer dan twaalf jaar naam in de dj-scene met haar afwisselende sets vol onterecht vergeten of altijd onbekend gebleven nummers, voornamelijk uit de jaren tachtig. “Als ik merk dat het energieniveau te laag is, sla ik aan het analyseren. Draai ik te diep, te donker? Dan probeer ik het publiek met warmere of opgetogener muziek meer in de stemming te brengen. Heb ik de mensen te pakken, dan kan ik uitdagender platen draaien. Het heeft met vertrouwen te maken. Ik heb ook altijd een paar platen bij me die op vrijwel ieder moment werken. Echte dansvloerbommen. Maar ook die moet je doseren.”
“Een dj-set is wat dat betreft net een film of een boek”, meent Ramses3000. “Je kunt niet alleen maar pieken. Je moet ook niet meteen in de stress schieten als de aandacht verslapt. De ritmes die ik draai zijn voor ongeoefende oren soms best lastig. Maar na vier, vijf minuten ga je het voelen. Die tijd moet je je publiek gunnen.” Kléo: “Soms staat er aan het begin van de avond iemand uitbundig te dansen. Dan denk ik: mooi, jij bent mijn muze. Ik draai dan alleen voor hem of haar. Zo iemand helpt anderen te ontspannen. Dat kan de sleutel zijn tot een geslaagde avond.”
De grenzen van de dance
Opmerkelijke naam op het affiche van het Amsterdam Dance Event: De Staat. De band uit Nijmegen geeft op donderdag 17 oktober een concert in de fietspassage onder het Rijksmuseum. Niet eerder was die eer voor een rockband weggelegd. Afgelopen jaren stonden dj Maceo Plex en technoduo Underworld op die prominente plek. Krijgen we ouderwets gitaargeweld of gaan de Nijmegenaren verrassen met een technoset, zoals rapgroep De Jeugd van Tegenwoordig zal doen op 16 oktober in Paradiso?
Voor het traditionele openingsconcert met het Metropole Orkest werd dit jaar eveneens een tamelijk vreemde eend gestrikt. Goed, de Weens-Londense muzikant Sohn is niet vies van een portie elektronica, maar hij blijft in de eerste plaats een singer-songwriter. Ook hitrapper Frenna (19 oktober, Afas Live) staat prominent op het affiche. Twee dagen eerder speelt de Engelse new-waveband New Order in diezelfde zaal. In de Rai is op 18 oktober het feest Tiktak, waar met onder meer Ronnie Flex, Lil’ Kleine, Broederliefde en Boef de top van de Nederlandse hiphop staat geprogrammeerd. Dit alles roept de vraag op hoe ver je de grenzen van het begrip ‘dance’ kunt oprekken. Hokjesdenken kan verstikkend zijn, maar wanneer je het helemaal loslaat is het hek van de dam. Voor je het weet verdwijnt de D uit ADE en dat kan niet de bedoeling zijn.
‘Ik probeer de muziek een nieuw leven te geven’
Met alleen de juiste plaat op het juiste moment zijn we er nog niet. Net als bij het bespelen van een muziekinstrument zijn technische vaardigheden vereist, te beginnen bij het beatmixen: de ene plaat vloeiend in de andere over laten gaan. “Als je dat verprutst, doe je geen recht aan de muziek”, vindt Kléo. “Soms zit ik er een milliseconde naast. Vreselijk. Het publiek hoort dat waarschijnlijk niet eens, maar het voelt het wel. Als je er meerdere keren naast zit, dan kun je een avond goed verpesten.”
Het beatmixen gaat op gehoor. Dj’s luisteren hun volgende plaat alvast op hun koptelefoon en de huidige via een monitorspeaker of het zaalgeluid. Als de platen exact hetzelfde tempo hebben, kan de nieuwe plaat erin worden gemixt. Zo nodig kun je de draaitafels iets sneller of langzamer laten ronddraaien. Althans, zo werkt het als je, zoals Kléo, met vinyl draait. Ramses3000 heeft zijn nummers op een usb-stick en draait met andere apparatuur. In zijn studio in Tilburg geeft hij een korte demonstratie, die voor een leek waarschijnlijk nauwelijks te volgen is. Hij gebruikt effecten met namen als reverb, flanger, echo en crush, die de muziek een totaal andere klank geven. Terwijl hij op de ene speler een nummer laat lopen, draait op de ander een vervreemdende soundscape mee. Op schermpjes worden het tempo en de grafische weergave van de nummers getoond – een groot voordeel ten opzichte van draaien met vinyl.
“Ik probeer de muziek een nieuw leven te geven. Ja, dit beheers ik best aardig. Puur op gehoor mixen met vinyl zou ik niet kunnen. Op YouTube zie je trouwens genoeg kinderen van twaalf die op dit soort draaitafels technisch veel beter zijn dan ik. Daar probeer ik mij niet druk om te maken. Ik onderscheid me voor een belangrijk deel door mijn plaatkeuze.”
Een cruciaal punt. Dj ben je niet alleen die paar uurtjes per week in de club. Ramses3000 blokkeert bijna wekelijks een dag in zijn agenda om op zoek te gaan naar nieuwe muziek. Dat gebeurt online, via fora, Bandcamp, Soundcloud en YouTube. Kléo vindt haar muziek vooral in platenzaken, liefst tweedehands. Er gaat zelden een week voorbij waarin ze geen nieuwe platen koopt.
Dat ze vinyl draait noemt ze toeval, het is nu eenmaal zo gelopen. Inmiddels zou ze niet meer anders willen. “Het geluid is helderder, krachtiger, warmer. Je wordt erdoor omhelsd. Bovendien is de muziek die ik draai lang niet altijd digitaal te vinden.”
Bij Ramses3000 geldt het omgekeerde: “De meeste nummers die ik wil draaien komen niet op vinyl uit, of bijvoorbeeld pas over een half jaar. Daar ga ik niet op wachten. Als ik vandaag een nieuw nummer hoor, wil ik het vanavond kunnen draaien.”
Aandacht trekken
Voor de 400.000 verwachte bezoekers is ADE vooral een feest, maar achter de schermen gaat het ook gewoon om knaken verdienen. Talent wordt vastgelegd, professionals sluiten deals en artiesten hopen een nieuw publiek te vinden. Om op te vallen in het overvolle programma worden de gekste fratsen uitgehaald. Het wereldberoemde Nederlandse duo Yellow Claw opent een pop-upstore in de Hobbemastraat. Ze verkopen daar in beperkte oplage een stripalbum dat is geïnspireerd op hun single ‘Amsterdamned’. Met een beetje geluk zijn de mannen zelf aanwezig om de comic te signeren. Armin van Buuren pakt het nog grootser aan. Hij lanceert zijn nieuwe album ‘Balance’ middels een escaperoom onder de Beurs van Berlage. Terwijl de spelers uit het kluizencomplex proberen te ontsnappen maken ze voor het eerst kennis met Van Buurens nieuwe muziek.
Elke keer anders
Kléo herkent het ongeduld: “Ik moet mij echt inhouden. Als je digitaal draait, kun je een loopje maken (een kort stukje van bijvoorbeeld vier maten dat eindeloos wordt herhaald, red). Daar kun je relatief eenvoudig een andere plaat in mixen. Met vinyl is dat geen optie. Bij veel nummers die ik draai zijn de drums bovendien live ingespeeld. Het tempo is dan niet constant, zoals bij digitale beats. Het luistert heel nauw, ik moet precies weten op welk moment ik de volgende plaat erin kan mixen.”
Er is nog een belangrijk verschil tussen vinyl en digitaal. Ramses3000 kan letterlijk duizenden nummers in zijn handpalm dragen. Voor Kléo ligt de max fysiek op ongeveer zestig. “Daarom moet ik vooraf goed nadenken over wat ik wil draaien”, zegt ze. “Dat kan uren duren; de voorbereiding duurt soms langer dan de optredens zelf.” De beperking ziet ze zelf als een zegen: “Soms neem ik te veel mee, omdat ik bepaalde platen echt niet thuis kan laten. Dat werkt voor mij niet goed. Ik heb dan te veel mogelijkheden.”
Hoewel sommige platen perfect achter elkaar passen, waakt Kléo ervoor aan dezelfde volgorde vast te houden. “Het moet opwindend blijven, zowel voor mezelf als voor bezoekers die vaker komen.”
Grofweg drie op de tien platen die Ramses3000 draait, speelt hij voor het eerst. “Een dj-optreden is elke keer anders. Daarom kun je dezelfde dj’s gerust vaker zien in korte tijd. De ene keer valt het tegen, maar twee weken later, op een andere plek en een ander tijdstip, kan het supervet zijn. Het is totaal onvoorspelbaar. Dat wordt weleens ondergewaardeerd. Vergelijk het met rockbands. Die klinken optreden na optreden vrijwel hetzelfde.”
Over rockbands gesproken, de dj heeft volgens Kléo de laatste jaren steeds meer de status van een rockster gekregen. “Er zijn avonden dat iedereen naar mij staat te staren. Op zich snap ik dat wel. Als je net binnen bent gekomen en je voelt je nog niet op je gemak, dan is het veilig om naar de dj te kijken. Maar sommige bezoekers houden dat heel de avond vol. Voor mij is het soms een beetje ongemakkelijk. Dan denk ik, ga lekker met elkaar dansen. Er valt hier niets te zien.”
Gratis feestjes
Voor de meeste feestjes op ADE ben je al snel enkele tientjes kwijt, maar ook de bezoeker met een kleine beurs komt aan zijn trekken. Op het programma staan tientallen gratis evenementen. Niet te missen is het middagprogramma in Radio Radio. Je kunt er dagelijks tussen twaalf en acht terecht voor klinkende namen als John Talabot, Jasmín, Ellen Allien en Marcel Dettmann. Ook interessant is de Modular Synth Night in Studio/K op 19 oktober, waar muzikanten op zoek gaan naar de oorsprong van de elektronische muziek. Op zondag vindt op de NDSM Werf de ADE Hangover plaats. Lekker bijkomen met relaxte muziek, gezond eten en fijne hangplekjes. Ook uitermate geschikt voor wie niet van dansen houdt.
Amsterdam Dance Event is van 16 t/m 20 oktober. Ramses3000 draait op zaterdag 19 oktober bij Eurobia in Cinetol. Dj Kléo is twee keer te zien: op vrijdag 18 oktober in Claire op het Rembrandtplein en op zaterdag 19 oktober op de NDSM Werf tijdens sub-festival Into The Woods.
Lees ook:
Ook de zielepijn van de dj komt langs op het Amsterdam Dance Event
Naast uitzinnige feesten, heeft het Amsterdam Dance Event dit jaar ook het geestelijk welzijn van de dj op het programma staan.
