Ook in ‘The Crown’ steelt Diana de show want oef, wat zijn die royals snobistisch en kil

De populaire Netflix-serie ‘The Crown’ moet tot nu toe al een zware zit zijn geweest voor de Britse koninklijke familie, die zichzelf ziet geportretteerd. In het vierde deel, vanaf morgen te zien, wordt het pas echt pijnlijk.

In de eerste drie seizoenen, waarin de regeerperiode van Elizabeth II tot het einde van de jaren zeventig aan bod kwam, wekte het verhaal ook mededogen op voor deze familie in haar onmogelijke positie. Nu we de jaren tachtig in gaan, verschijnen twee sterke vrouwen ten tonele: prinses Diana en premier Margaret Thatcher. En zij ontmaskeren, ieder op geheel eigen wijze, de snobistische en kille royals.

Net als in het echte leven steelt Diana de show vanaf het moment dat ze in beeld komt. Dat is een grote verdienste van de jonge, onbekende actrice Emma Corrin. Ze lijkt sprekend op de prinses: de juiste oogopslag, het hoofd een beetje schuin, de herkenbare hoge stem. Maar ze blijft niet hangen in een perfecte imitatie, ze is fris en geloofwaardig.

We leren Diana kennen als een naïef meisje, 19 jaar nog maar als de 32-jarige Charles haar ten huwelijk vraagt. Ze pakt aanvankelijk de hele koninklijke familie én het Britse volk in met haar natuurlijke charme. We zien ook dat ze misschien iets te veel geniet van de bewondering. Als haar verloving net bekendgemaakt is, loopt ze over straat achtervolgd door reporters. Om haar mond speelt een voldaan glimlachje.

Toen nog wel, denk je als kijker die weet hoe het huwelijk met haar droomprins, de adoratie van het publiek en de jacht van de paparazzi zouden ontsporen.

Dat was meteen het dilemma van Peter Morgan, de schrijver van de serie. Tot nu toe kon hij de kijker vaak verrassen, want de kennis over het tragische liefdesleven van prinses Margaret, de zus van de koningin, was behoorlijk weggezakt in het collectieve geheugen. Net als de aanslag van de Ira op Lord Mountbatten, de favoriete oom van prins Charles, waarmee dit seizoen begint. Maar het huwelijk van Charles en Diana, met Camilla Parker Bowles als vijfde wiel aan de wagen, daar weten de kijkers alles van.

Dit keer lag er een kant-en-klaar script: ‘Diana, Her True Story’

Een voordeel was dat hij nu wel kon putten uit gedetailleerd bronmateriaal. Voor eerdere seizoenen moest Morgan zijn fantasie flink de vrije loop laten om te tonen wat zich achter de ongenaakbare muren van Buckingham Palace afspeelde. De betrokkenen hebben daar zelden over gesproken, verhalen zijn er op z’n best uit tweede hand.

Nu lag er een bijna kant-en-klaar script: het boek ‘Diana, Her True Story’ van Andrew Morton uit 1992. Na haar dood, vijf jaar later, zou blijken dat de prinses Morton stiekem alles zelf had verteld, op zes cassettebandjes die door een vriend bij de schrijver bezorgd werden.

Buigt ze niet, dan breekt ze

Morgan kiest voor Diana’s kant van het verhaal en dat levert een inktzwart beeld op. Al voor haar huwelijk komt ze erachter dat Camilla en Charles nog steeds een relatie hebben. Daar heeft Camilla tijdens een zogenaamd vriendschappelijke lunch­afspraak met Diana wel voor gezorgd. Thuisgekomen steekt Diana een vinger in haar keel – niet voor het eerst. Terwijl het hele paleis weet dat ze boulimia heeft en diep ongelukkig is, schiet niemand haar te hulp. “Uiteindelijk zal ze buigen, net als alle anderen”, zegt de koningin-moeder hardvochtig tijdens een lunch met haar dochters. “En zo niet?”, vraagt de koningin. “Dan breekt ze”, zegt prinses Margaret.

Als Diana ten einde raad een gesprek aanvraagt met The Queen – haar schoonmoeder – loopt dat uit op een schrijnende vertoning. Diana werpt zich huilend om de hals van Elizabeth, die volkomen verstijft door zo veel emotie en fysiek contact – actrice Olivia Colman is ook dit seizoen heerlijk op dreef. Als Elizabeth zich heeft losgewurmd, drukt ze op het belletje op de salontafel. Het onderhoud heeft wat haar betreft al veel te lang geduurd. Diana druipt af, nog miserabeler dan toen ze binnenkwam.

Prins Charles was in de eerdere seizoenen nog een innemend, zachtaardig personage, verrassend mooi gespeeld door Josh O’Connor. Nu ontpopt hij zich tot een afstandelijke, verongelijkte man die stikjaloers is op de populariteit van zijn jonge vrouw. Omdat de acteurs zo pijnlijk geloofwaardig zijn, maken de bekende verhalen toch weer indruk. We waren als kijker wel wat gewend van deze familie, maar zo liefdeloos?

Morgan kiest ervoor om momenten van vrolijkheid, die er toch ook geweest moeten zijn, weg te laten. Zijn boodschap is duidelijk: de enige liefde die Diana als prinses heeft ervaren, is die van het volk. En daar laaft ze zich aan. Je kunt het haar onmogelijk kwalijk nemen.

Thatcher en haar man Dennis krijgen de beruchte Balmoral test

Premier Margaret Thatcher krijgt ook al geen warm onthaal van de Windsors. The Iron Lady wordt gespeeld door Gillian Anderson, toevallig ook de partner van schrijver Peter Morgan. Een beetje karikaturaal is haar vertolking, maar Thatcher was met haar overdreven dictie, ingestudeerd diepe stem en stijf opgespoten kapsel dan ook een karikatuur van zichzelf.

De kersverse premier maakt kennis met de koninklijke familie op Balmoral, het buitenverblijf in Schotland. Thatcher en haar echt­genoot Denis worden onderworpen aan de beruchte ‘Balmoral test’, waarmee de familie nieuwe bezoekers op de proef stelt. Ze zijn totaal niet voorbereid, de premier verschijnt in avondjurk voor de borrel, terwijl de familie in afgetrapte jachtkleding op de bank hangt en haar spottend aankijkt. Bepaald niet chic. Als de koningin haar mee vraagt op een jachtpartij, komt Thatcher in een felblauw mantelpak en op hakken naar buiten.

De premier wil zo snel mogelijk terug naar Londen, aan het werk. Eerst moet ze nog de Highland Games bijwonen, waar tot haar afgrijzen mannen in kilts met boomstammen en andere zware objecten gooien. “Ik doe mijn best iets waardevols in deze mensen te zien. Ze zijn niet verfijnd of beschaafd”, verzucht Thatcher tegen haar man. “Grof, snobistisch en onbeschoft”, mompelt Denis. Je zou kunnen denken dat ze het over de harige Schotten op het sportveld hebben, maar ze bedoelen de Britse royals die verderop op de eretribune zitten.

Thatcher voelt dat ze op haar neerkijken, als dochter van een kruidenier die zich heeft opgewerkt tot premier van het land. Dat laat ze niet op zich zitten. Haar wekelijkse bezoekjes aan de koningin zijn nadien niet zelden een krachtmeting, waarin Thatcher duidelijk maakt dat zij door hard te werken carrière heeft gemaakt en de koningin het slechts moet hebben van aangeboren privileges. Toegegeven, de koningin houdt er sympathiekere politieke standpunten op na dan de bikkelharde Conservatieve premier, maar Thatcher maakt de monarch weinig eerbiedig duidelijk wie er echt de baas is in het land. Tot ze zelf, in 1990, het veld moet ruimen natuurlijk.

Daar eindigt dit seizoen. Op de wraak van Diana moeten we wachten tot het vijfde seizoen. Na alle ­ellende die over haar is uitgestort, kun je bijna niet wachten.

The Crown, seizoen 4 is vanaf 15 november te zien op Netflix

Lees ook:

Had Queen Elizabeth werkelijk een affaire? Dit is feit en fictie in ‘The Crown’

Voor late instappers en fans van het eerste uur ontwarren we wat er in Netflix-serie ‘The Crown’ aan feit, fictie en speculatie voorbijkomt.

De acteurswisseling in koningsdrama ‘The Crown’ pakt goed uit

De historische setting in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw geeft verdieping aan nieuwe afleveringen van koningsdrama ‘The Crown’ op Netflix.