Ondenkbaar in hun conservatieve thuisland, maar hier kan het: deze queer dj’s draaien op de Canal Parade

Twee jaar achtereen gooide corona roet in het eten, maar nu kan het feest eindelijk weer losbarsten. Het wordt een jubileum, deze 25ste Canal Parade. Zaterdagmiddag varen tachtig boten in een optocht door de Amsterdamse grachten. Ze zullen de bekende boodschap uitdragen van vrijheid en verdraagzaamheid: ‘Zijn wie je bent en houden van wie je wilt’.

Dat deze boodschap lang niet overal vanzelf spreekt, blijkt wel uit de schokkende ervaringen van enkele buitenlandse dj’s die vandaag meevaren én muziek draaien op de boot van telecomprovider KPN, onder het motto ‘Loud & Proud’. De dj’s komen uit landen waar de lgbtqia+-gemeenschap zwaar wordt onderdrukt.

Een van hen is de Poolse dj en producer Avtomat. Als gay activist werd hij in zijn thuisland hardhandig gearresteerd en een dag vastgehouden in een cel. De Keniaans-Tanzaniaanse, non-binaire dj en artiest Janice Iche, bekend als ICHE, werd zelfs verkracht om wie die is. Beiden doen hier hun verhaal over onderdrukking en over het streven naar vrijheid via de muziek.

De parade, live te volgen op NPO1, heeft dit jaar als thema ‘My Gender, My Pride’. Veel aandacht zal uitgaan naar het recht om af te wijken van de gendernormen en de sekse die je bij je geboorte hebt meegekregen. Er worden honderdduizenden bezoekers verwacht.

Dj Avtomat

“Muziek draaien op een varende boot, hoe doe je dat? Het wordt iets heel nieuws voor mij als dj. Ik ben ook benieuwd hoe het Amsterdamse publiek op mijn muziek reageert. Waar gaan ze van dansen, glimlachen of huilen?

“Ik val op mannen en kom uit Polen. Dat land is voor queer mensen geen sprookje. Gelukkig heb ik een bubbel rond mezelf kunnen creëren. Ik heb vooral contacten binnen het artistieke milieu en ben vrij geprivilegieerd. De meeste andere queer mensen in Polen hebben het slechter getroffen.

“De laatste zes jaar is het echt een hel in mijn thuisland. Alles gaat achteruit door de propaganda van de rechts-populistische regering. Als je keer op keer te horen krijgt dat je niet deugt vanwege je gender of je seksuele geaardheid, dan ga je je een mislukkeling voelen. Ik ervaar dat zelf al, terwijl ik vrij veel zelfvertrouwen heb. Kun je nagaan hoe het is voor geïsoleerde mensen in een dorpje of provinciestadje.

“Ongeveer een derde van Polen bestaat inmiddels uit lgbtqia+-vrije zones. Een paar van die zones zijn gelukkig weer verdwenen onder druk van de EU, maar de meeste bestaan nog. Stel je voor: je bent ergens als gay geboren en dan krijg je te horen dat je daar niet langer welkom bent.

‘Ik heb een activistische burn-out’

“Iedereen in de Poolse lgbtqia+-gemeenschap is weleens gediscrimineerd, uitgescholden of aangevallen. Op school werd ik zelf gepest en in elkaar geslagen. Ik ben ook een keer gearresteerd tijdens een vreedzaam protest. De politie probeert ons monddood te maken. Dat lukt nog ook, eerlijk gezegd: sinds een jaar heb ik een activistische burn-out.

“De ervaring van de arrestatie heb ik verwerkt in de track Stop Bzdurom (The Bad Gays). Er zitten gesampelde geluiden van brullende motoren in, een verwijzing naar de politiewagens waarin agenten keihard met ons door de stad scheurden, als maniakken. We hadden geen veiligheidsgordel om en vlogen alle kanten op. Het is mijn meest agressieve track tot nu toe.

“Drie jaar geleden heb ik meegedaan aan een charitatieve compilatie van 126 tracks, Total Solidarity. Daarmee haalden we geld op voor queer-friendly ngo’s in kleinere steden, zodat ze zich tijdens een mars bijvoorbeeld kunnen beveiligen.

“Verder streef ik ernaar om de heteronormatieve wereld van techno-clubmuziek te verbinden met queer emoties. Ik hou erg van het contrast tussen een sterke, agressieve beat en het zachte, menselijke. In Amsterdam zal ik daar ook iets van laten horen. Maar ik wil vooral dat alle bezoekers het naar hun zin hebben en voor even de donkere kant vergeten van wie we zijn.”

Dj ICHE

“Mijn naam spreek je uit als ‘ietsje’. In het Tanzaniaans is dat de verkorte vorm van een woord dat ‘viering’ betekent. Een vrolijke naam dus. Ik ben er heel dankbaar voor dat ik vandaag tijdens de Canal Parade mag draaien als dj. Het wordt een heel ander publiek dan in Kenia, waar ik woon.

“Hoe ik mezelf identificeer? Dat is nogal ingewikkeld. Ik omschrijf mezelf als een ‘romantische lesbienne’. Qua gender ben ik non-binair, maar omdat de meeste mensen mij als vrouw zien, kwalificeer ik mezelf meestal ook maar zo. Ik val op vrouwen. Met mannen date ik niet, maar ik ga soms weer wel met ze naar bed. Dus ja, wat ben je dan? Noem het maar ‘queer’.

“In Kenia deel ik dit soort informatie niet met het grote publiek. Het is daar illegaal om queer te zijn, dus je moet voorzichtig zijn. In de kleine lgbtqia+-gemeenschap ben ik wél open, daar kan ik volledig mezelf zijn. Op nationaal niveau gaat dat niet, hoewel ik op online platforms wel openlijk vermeld dat ik queer ben. Vanwege mijn relatieve openheid op internet zien mensen me als een activist. En dat wordt getolereerd, ze komen me niet thuis opzoeken.

‘Verkracht in de muziekindustrie’

“Inderdaad heb ik wel geregeld onderdrukking meegemaakt. Ik ben zelfs verkracht binnen de muziekindustrie van Nairobi, niet alleen vanwege mijn geaardheid, maar ook gewoon omdat ik een vrouw ben. Het heeft lang geduurd voordat ik daar overheen was, maar het gaat nu weer wat beter met me.

“Er is veel queerfobie en misogynie binnen de Keniaanse muziekwereld, die sterk door mannen wordt gedomineerd. Vrouwen hebben het er heel moeilijk. Als dj probeer ik daar iets aan te doen. Ik draai bijvoorbeeld vooral muziek van artiesten die vrouw zijn, of trans of queer. Nationale radiostations draaien bijna alleen muziek van mannen. Het publiek is zich daar niet eens van bewust. Ik ga opzettelijk op zoek naar alternatieven, zoals in mijn compilatie Iche’s Nairobi Vol. 1-mix, die het heel goed doet.

“De Canal Parade maak ik vanmiddag voor het eerst mee, al ben ik weleens eerder in Amsterdam geweest. Ik ben heel benieuwd hoe het is om samen met zoveel queer mensen te feesten. Een lgbtqia+-event op deze schaal zou in Kenia absoluut ondenkbaar zijn. Het wordt ongetwijfeld een flinke cultuurschok voor me, met al die mensen die in totale vrijheid op straat dansen. Ik kijk er enorm naar uit!”

Lees ook:

Lesbische romans veroveren de letteren, maar waar blijven de queers van kleur?

De Nederlandse literatuur telt momenteel opvallend veel lesbische schrijfsters. Ze zijn mainstream geworden en blaken van het zelfvertrouwen. ‘Natuurlijk kan ook een man een roman over vrouwenliefde schrijven, maar je begeeft je wel op glad ijs.’