‘Ofwa’: over een maatschappij waarin iedereen iets vindt en niemand luistert

Er zit boosheid in de woorden van dichter en hoogleraar Geert Buelens.

Ofwa. Zo heet de nieuwe bundel van Geert Buelens. ‘Ofwa’, was het een woord? Ik kende het niet. Tot ik me bedacht: Buelens is een Vlaming. Was ‘ofwa’ niet een zuidelijk stopwoordje dat, een beetje zangerig uitgesproken, zoiets als ‘niet dan’ betekent?

Wie Buelens’ door veel wit omgeven gedichten hardop uitspreekt hoort verschillende stemmen in gesprek. Of eigenlijk níet in gesprek. Eerder klinken er monoloogjes waarbij vooral het eigen gelijk telt, anonieme stemmen zoals je ze wel op social media hoort. Met dat tweelettergrepige ‘ofwa’ om het gelijk mee te bevestigen.

Ofwa bevat kritiek op een maatschappij waarin iedereen een mening heeft en niemand luistert. ‘en wie luistert er nog/ wie/ sorry dat ik het zo vlakaf zeg/ maar/ wie/ luistert er nog echt// naar mij’. Dichter en hoogleraar Buelens levert scherp commentaar op een wereld waarin je niet geïnformeerd hoeft te zijn om een mening te hebben, waarin iedereen van alles roept en tegelijk verongelijkt is om dat hij niks meer ‘gewoon’ zou kunnen zeggen. Er zit boosheid in zijn woorden, om jongeren ‘vergroeid met hun apparaat’. Maar minstens zo erg om een wereld die kapot gaat. Buelens tekent een hedendaags ‘Inferno’, veroorzaakt door de mens die dacht de natuur naar zijn hand te kunnen zetten, en daarin zover ging dat het water hem nu aan de lippen staat: ‘Wie niet weggespoeld is/ is gezien/ Wie het hoofd buigt/ krijgt misschien/ een tweede kans’.

En de dichter zit akelig dicht op de tijd. Ergens op de eerste pagina’s is sprake van een ‘virus’, het kan een computervirus zijn, een bericht dat ‘viral’ gaat. Toch laat het zich nauwelijks lezen zónder de connotatie ‘corona’ en de rap toenemende online communicatie waarin tegenspraak wel heel eenvoudig onschadelijk te maken is: ‘ja/ zo is het gemakkelijk praten/ gewoon iedereen muten/ die je tegenspreekt’.

Al op de achterflap waarschuwt Buelens dat zijn boodschap geen lyriek verdraagt. De spanning van deze poëzie schuilt ’m daarin dat de dichter zichzelf niet buiten schot plaatst. Hij doet meer dan in heldere en ritmisch krachtige regels roepen dat het anders moet. Hij duldt tegengas. Zijn poëzie heeft de kracht van een pamflet, is een roep om te luisteren. Naar de ander, naar de aarde: ‘en knoop diep in je oren/ dat donderpreken helpt’.

Geurt Buelens
 Ofwa
 Querido; 76 blz. € 10

hoe vermoeiend het is altijd maar gelijk te hebben

de wanhoop

van wie slecht geïnformeerd is

te torsen

als waarheid

als feit

ver voorbij elk alternatief

mensen laten zich niet meer van de wijs brengen

ze hebben zich ingegraven

om niet meer om te vallen

en geef ze eens ongelijk

ga er maar eens tegen in

op te vallen

op te vallen

nee om te vallen

ah

om te vallen