ColumnDoortje Smithuijsen
Nadat ik die zwangerschapstest bestelde, had mijn algoritme nog maar één vraag: én? Én? ÉN?
Vertel me wie je bent en hoe het met je gaat in één flitskoerierbestelling. De mijne, afgelopen zaterdag om 08.01: één zwangerschapstest, drie pakken havermelk, twee flessen cola light. Een paniekproduct omlijst door de efficiëntie van ‘dat hebben we toch altijd nodig’. ‘Het zal toch niet?’ overschreeuwd door ‘doe maar normaal’.
Al dagen moest ik zonder duidelijke reden om de paar uur overgeven. ’s Nachts kwam de koortsachtige angst. Zou het kunnen, maar hoe dan? Flink, Zapp en Gorillas profileren zich allemaal als redder in nood in precies dit soort situaties. Meisjes met menstruatiepijn hoeven niet naar de supermarkt te strompelen voor paracetamol, vrouwelijke studenten hoeven niet ’s avonds laat over straat als de drank op is. Jonge moeders niet de deur uit als ze zonder luiers komen te zitten. En dertigers met zwangerschapspaniek hoeven niet de boel onder te kotsen in de Etos om een test te halen, vulde ik zelf maar even aan.
Het liep anders. Op de een of andere manier werd mijn bestelling niet opgehaald door een rider, waardoor ik na een uur gefrustreerd wachten annuleerde. Dan maar een Triangle of Sadness-achtige kotsscène riskeren in de drogist. (Het bleef me bespaard, dank voor de interesse.)
Een voorgeprogrammeerd vrouwbeeld
Wat me niet bespaard bleef: de eindeloze stroom babypropaganda die na die mislukte bestelling digitaal op mij af denderde. Die ene Clearblue-test had blijkbaar de sluizen weer opengezet richting het algoritme dat mij sinds klokslag mijn dertigste verjaardag achtervolgt en dat ik een paar maanden eerder juist vakkundig had weten af te schudden. Ineens klonk weer van alle kanten: ‘ik ben zwanger’, ‘oh my god, hoelang?’, ‘zeven dagen, zes uur en 39 minuten’ [beginnen allebei te huilen]. De supermodellen met babies in draagzakken kwamen weer aangemarcheerd. Net als de blije moeders achter een Bugaboo, de Pampers voor elke leeftijdscategorie, de volledig met Naïf ingesmeerde jonge gezinnen. Mijn hele algoritme had nog maar één vraag: én? Én? ÉN?
Op zich is het niets nieuws dat vrouwen schaamteloos getarget worden op hun universele zwakke plek: de vraag of ze moeder willen worden, en zo ja, hoelang ze van plan zijn daarmee te wachten. Extra irritant wordt het als bedrijven zich presenteren als empowering voor jonge vrouwen, om vervolgens onze data te verkopen aan partijen die ons vooral aan onze traditionele rol van echtgenote en moeder willen herinneren. Onder het mom van emancipatie sluiten ze ons, via de data-achterdeur, juist op in een voorgeprogrammeerd vrouwbeeld dat even commercieel is als traditioneel.
Bij voorbaat vergeven
Ik weet nu al dat deze column een oorverdovend eenstemmige reactie gaat opleveren. Dat mijn kritiek op verkoop van bestelgegevens van vrouwen in nood aan verspreiders van online zwangerschapspropaganda zal worden overschreeuwd door de vraag of ik nou wel of niet een baby in mijn buik heb, en zo nee, of ik dat wel wil, en zo ja, wanneer?
Iedereen met zulke vragen heb ik bij voorbaat vergeven. Jullie kunnen er niets aan doen. Jullie zijn zo geprogrammeerd.
Doortje Smithuijsen is filosoof en journalist en schrijft om de week over de dilemma’s in de online-samenleving. Meer stukken van haar hand vindt u hier.