Zestien jaar na haar debuut als kindster wordt zangeres Miley Cyrus eindelijk écht serieus genomen als artiest. Ook bij andere popsterren die jong doorbreken is dat vaak een lang traject.
Ze zei het in 2017 zelf al wat moedeloos in een interview: “Ik zal altijd dat naakte meisje op de sloopkogel blijven.” Popster Miley Cyrus had zó hard gewerkt haar imago als Disney-sterretje af te schudden, en nu kleefde er weer een ander beeld aan haar. Dat van haar Wrecking Ball-videoclip uit 2013, waarop ze zonder kleren op een sloopkogel slingert.
Vrijdag verscheen Cyrus’ achtste studioalbum Endless Summer Vacation, met daarop een van de grootste hits van het prille jaar: Flowers. De anticipatie voor dit album was merkbaar hoger dan bij haar voorgaande platen. Dat bleek ook uit het succes van Flowers. Niet eerder belandde een lied van Cyrus wereldwijd op nummer één. De song brak zelfs meerdere Spotify-records.
Als tiener speelde Cyrus, nu 30, de hoofdrol in Disney-serie Hannah Montana, over een meisje dat buiten schooluren stiekem een populaire popster is. Na het einde van de show gooide ze radicaal het roer om. Ze knipte haar haar af en verscheen half- en soms helemaal naakt in videoclips en fotoshoots. In haar liedjes vloekte ze en verwees ze naar druggebruik. Wrecking Ball werd, mede door die spraakmakende clip, haar grootste hit tot dan toe. Maar echt serieus genomen werd ze nog steeds niet. Een experimenteel album in 2015 en een countrypopplaat in 2017 konden dat niet veranderen.
De laatste jaren gebeurde dat beetje bij beetje wel. Onder meer door een album met rockinvloeden, waarop ze samenwerkte met Billy Idol en Joan Jett. En een reeks veelgeprezen covers van artiesten als The Cranberries, Metallica en Blondie. Flowers lijkt het laatste zetje te hebben gegeven. Van tienerster tot serieus artiest uitgroeien kan dus heus. Maar Cyrus laat zien hoe lastig het is.
Kindsterren voelen gefabriceerd aan
Dat zien we ook bij andere tienerpopsterren. Justin Bieber bijvoorbeeld, net vijftien bij zijn debuut, was jaren commercieel succesvol voor hij kritische erkenning kreeg. Bij hem leverden meerdere pogingen tot een ‘volwassen’ geluid eveneens weinig op.
Dat het zoveel moeite kost je aan je tienerimago te ontworstelen, komt onder meer doordat kindsterren ‘gefabriceerd’ aanvoelen, zegt muzieksocioloog Pauwke Berkers. Hij doet voor de Erasmus Universiteit Rotterdam onderzoek naar inclusie en genderrollen binnen de popmuziek. “We denken: daar zitten pushende ouders of een uitgekookte manager achter. Of we zien hen als product van een grote corporatie, zoals Disney bij Cyrus.”
Als je die reputatie eenmaal hebt, is het moeilijk daarvan af te komen. Berkers trekt de vergelijking met een pornoster die het als Hollywood-acteur probeert te maken. “Ten eerste denken mensen: die kan vast niet acteren. Dat speelt bij kindsterren ook. We denken dat ze niet écht goed kunnen zingen. Ten tweede willen muziekliefhebbers niet met zo’n kindsterretje geassocieerd worden.” Dat laatste heeft te maken met onze behoefte aan authenticiteit, zegt Berkers. “Muziek van tienerartiesten voelt vaak eerder als commercieel dan creatief. En wat we niet authentiek vinden, vinden we niet goed.”
Dat zowel Cyrus als Bieber als tiener meeschreef aan eigen nummers maakt geen verschil, stelt hij. “Tenzij ze dat breed uitdragen en hun imago eromheen bouwen.” Zoals zangeressen Lorde en Billie Eilish, beiden ook tieners toen ze doorbraken, bijvoorbeeld deden.
Ook het soort muziek speelt een rol. Lorde en Eilish hadden een eigenzinnig geluid, Cyrus en Bieber maakten tot in de puntjes geproduceerde pop. “De gemiddelde luisteraar verwacht een bepaald artistiek niveau. Als dat niet gehaald wordt, worden artiesten – zeker op jonge leeftijd – veel minder serieus genomen.” De heersende vooroordelen worden in de hand gewerkt door het publiek dat een artiest trekt. “Als dat vooral tienermeisjes zijn, heeft dat invloed op hoe andere muziekfans ernaar kijken. Want tienermeisjes zijn geen kritisch, veeleisend publiek.”
Ze werd neergezet als een losgeslagen projectiel
Bieber kostte het grofweg zes jaar om óók door critici omarmd te worden. Lang, maar minder lang dan bij Cyrus. Dat is geen toeval, denkt Berkers: “Veel onderzoek toont aan dat je als vrouwelijke artiest meer moeite moet doen om serieus genomen te worden.” Dat speelde Cyrus ook ná haar dagen als kindster parten. Haar rigoureuze stijlbreuk na Hannah Montana zorgde vooral voor hoon en spot: ze werd door luisteraars en in de media neergezet als een losgeslagen projectiel.
Berkers denkt dat de reacties anders waren geweest als Cyrus een man was. In een van zijn onderzoeken vergeleek hij hoe het publiek keek naar de rock ’n roll-levensstijlen van The Libertines-zanger Pete Doherty en wijlen Amy Winehouse. “Doherty en Winehouse waren rond dezelfde periode getroebleerd en verslaafd. Over Winehouse maakten we ons zorgen: ‘Ze moet tegen zichzelf in bescherming worden genomen’. Bij Doherty vonden we het normaal en zelfs stoer dat hij dronken en high op het podium stond: ‘Dat hoort erbij als rockster’.”
Volgens Berkers komt dat door de stereotypes over mannen en vrouwen. “Veel risico’s nemen en de controle verliezen, zoals Cyrus deed, wordt van oudsher gezien als iets mannelijks. Vrouwen komen daar minder mee weg. Bovendien was het contrast met haar brave imago zo groot dat mensen dachten: dit is óók niet authentiek.”
Mediawetenschapper Simone Driessen, Berkers’ collega aan Erasmus, denkt dat Cyrus met die radicale ommezwaai juist handig inspeelde op het heersende beeld. “Van oud-kindsterretjes verwáchten we dat ze doordraaien. Dat vooroordeel werd door haar uitvergroot en onderdeel van haar merk. Door jezelf zo te onderscheiden van andere artiesten, speel je jezelf in de kijker.”
‘Dit overkomt mensen zoals mij niet vaak’
Driessen, die onderzoek doet naar fans van boy- en girlbands, zag dat ook bij voormalig One Direction-lid Harry Styles. Hij was zeventien toen de jongensgroep doorbrak en vooral bij jonge meisjes extreem populair werd. “Styles zette zichzelf, toen hij zes jaar later solo ging, als flamboyante jongen in de markt. Bovendien omarmde hij op zijn eerste soloplaat een seventies rock-geluid, ver weg van de popsound van One Direction. Hij liet zien: ik weet óók wat volwassen luisteraars interessant vinden. Zo bereikte hij een nieuw publiek.” Toen Styles dit jaar voor zijn derde soloalbum een Grammy ontving, refereerde hij in zijn dankwoord aan het feit dat zo’n toonaangevende muziekprijs niet voor veel oud-boybandleden is weggelegd: “Dit overkomt mensen zoals mij niet vaak.”
Een andere tactiek om je imago om te gooien: zelf je songs produceren. Dat deed Beyoncé bijvoorbeeld toen zij nog in meidengroep Destiny’s Child zat. “Ook Beyoncé was pas zestien toen ze haar eerste hit scoorde; dat zou je bijna vergeten omdat zij nu zó groot is.” Er zijn dus uitzonderingen, zegt Driessen. Beyoncé heeft een unieke factor, zoals Michael Jackson – eveneens een voormalig kindster – dat ook had. “Het hielp daarnaast dat zij zich al jong in haar muziek uitsprak over serieuze onderwerpen als feminisme.”
Een instrument oppakken kan ook verschil maken, of samenwerken met gerespecteerde muzikanten. Want als die je serieus nemen, waarom zouden wij dat dan niet doen? Cyrus kreeg legendes als Jett, Idol en Stevie Nicks op haar laatste plaat en scoorde een hit met producer Mark Ronson (Nothing Breaks Like A Heart). Die introduceerde haar bij een ander publiek. Vergeet ook haar optredens met haar peettante Dolly Parton niet.
En soms is vooral tijd nodig. Want anno 2023 is Cyrus’ meest beluisterde nummer op Spotify: Party in the U.S.A, dat uitkwam toen ze zestien was.
Lees ook:
Harry Styles is in de Ziggo Dome oprecht, dankbaar en helpt je ook nog uit de kast
Voormalig lid van boyband One Direction, pretty boy, voorvechter van inclusiviteit en diversiteit, wereldwijde hitmachine met momenteel twee nummers in de Nederlandse top-10 én bezitter van de x-factor. In de Ziggo Dome toont de 28-jarige Engelsman in minder dan twee uur aan wat popmuziek zo leuk kan maken.
