Mohammed was heel vrouw-vriendelijk !

Haar tante noemde mannen woest 'Vaginabewakers'. Yasmine wastoen pas acht jaar oud en wist niet wat bewakers, of vagina's,waren. Tante drukte een hand tussen haar benen en vertelde dathet niet lang zou duren of horden moslimmannen zouden zichverplicht voelen daarover te waken. “Ons geslacht houdt henbezig, het is hun levensdoel“, zei ze, terwijl ze een klapjetegen de schaamlippen van de achtjarige gaf. Ze voegde er meteenaan toe dat zij zich daar nooit bij neer moest leggen.

Het is een van de verhalen uit het familiealbum van YasmineAllas 'Ontheemd en toch thuis', een bundeling van de stukken dieze voor De Volkskrant schreef. Allas moet op haar dwarse tantelijken, want zij is niet iemand die zich in een korset, of beter:een boerka laat persen, daar is ze veel te vrijgevochten voor.Maar ze onderscheidt zich ook van haar tante: ze is niet woest.Als er iets opvalt aan haar stukken dan is het de haast monteretoon ervan.

Virginia Woolf vergeleek de menselijke identiteit eens met eenkelner die een stapel borden draagt: ons ik bestaat uit meerdereikken en de ober weet er soepel mee te laveren. Het klinktouderwets postmodern, en bij Allas is het gelukkig vergeefszoeken naar cultuurrelativistische opmerkingen, maar tot voorkort droeg zij moeiteloos die stapel borden en kon ze tegelijkvrouw, Somalisch, Nederlands, moslim en Amsterdammer zijn.

Dat veranderde, zoals bij zo velen, na 11 september enhelemaal na de moord op Theo van Gogh, toen het debat over deintegratie verhardde en elke islamitische gelovige alsextremistisch of op z'n minst achterlijk werd bestempeld. Opeenswas je Nederlander, of juist niet, was je een onderdruktemoslimvrouw óf een bevrijde ongelovige. Het was, zegt Allas,alsof ze als kind met het mes op de keel tussen haar vader enhaar moeder moest kiezen.

Allas beschrijft hoe de werkelijkheid die ze altijd buiten dedeur had weten te houden bezit neemt van haar werkkamer - steedsmeer bezaaid met kranten - en van haar geest. Noodgedwongen mengtze zich in het debat en probeert ze een positie in te nementussen de verlichtingsfundamentalisten en de orthodoxe moslimsdoor te vertellen over haar eigen levensgeschiedenis. Zo schetstze hoe haar moeder en zusje, beide geletterde vrouwen, inNederland radicaliseerden. Haar moeder door moskeebezoek; haarzusje, afgestudeerd arts, dankzij een cyber-imam, 'eeninternetbaard uit Cairo'. Allas vertelt het met gevoel voorhumor en oog voor absurde details - zo is het moslims verbodenkoolzuur te nuttigen, een ingrediënt van cola. Maar juist doorhaar lichtvoetige toon weet Allas te ontroeren.

In een van haar stukken roept Allas de moslimgemeenschap opuit haar schulp te kruipen. Ze besluit met een knipoog naar Marx:'Liberale moslims aller landen, verenigt u!' Elders spoort zemoslimvroouwen aan het heft in eigen hand te nemen. Haaraansporing lijkt nauwelijks nodig, als je afgaat op de stapelboeken van Nederlandse moslima's die alleen al de afgelopenweken verschenen. Overigens spreekt Allas over 'vrouwen van deislam', het wat tuttige 'moslima' vermijdt ze liever.

Expliciet, maar vaker impliciet zetten die boeken zich aftegen de onverzoenlijke stellingname van Ayaan Hirsi Ali. Ja, hetgeloof in de profeet en emancipatie kunnen heel goed hand in handgaan, zegt Fadoua Bouali in 'Bevrijd door Allah', zeggen deveertien geïnterviewde vrouwen in 'Moslima's. Emancipatie achterde dijken', en zegt ook Allas. Fadoua Bouali en degeïnterviewden in 'Moslima's' demonstreren dat door inkijkjesin hun leven te geven. Hoe verschillend de achtergronden van devrouwen ook zijn - Marokkaans, Turks, Somalisch, Moluks ofLimburgs - hun geschiedenissen lijken op elkaar omdat hetklassieke emancipatieverhalen zijn.

Dat maakt dat je ze wel moet bewonderen. Hun vaders zijnveelal als gastarbeider naar Nederland gekomen, zij voegden zichlater met hun vaak analfabete moeders bij hem. Hun opvoeding wasmeestal traditioneel islamitisch; hen werd ingewreven dat zebraaf moesten zijn, hun eer bewaken. Het besef dat niets het oogAllah, en van hun gemeenschap ontgaat en dat je je familie niette schande mag maken werd hen met de paplepel ingegoten. Hunvaders en broers waren ook vaak vaginabewakers; hun broers haddenbovendien privileges die zij niet hadden.

Maar diezelfde traditionele ouders stimuleerden hen door teleren en te stijgen op de maatschappelijke ladder. Het was eerderde Nederlandse omgeving die sceptisch was: waarom zou eenmoslimmeisje schoolgaan als ze toch jong werd uitgehuwelijkt? Hetadvies voor de huishoudschool was dan snel gegeven. Met alsgevolg dat de opleiding van een aantal van de vrouwen een langehordeloop was, van huishoudschool tot mavo tot uiteindelijkuniversiteit.

De geïnterviewde vrouwen zijn Tweede-Kamerlid, advocaat,beleidsmedewerkster, cabaretière, hoofdinspecteur van politie,theologe. Ze hebben het zogezegd 'gemaakt' in Nederland entegelijkertijd zijn ze loyaal aan hun ouders en hun opvoeding.Niet alleen in hun denken, maar ook in hun manier van leven nemenze een tussenpositie in. Ze verzetten zich tegen een gedwongenhuwelijk, maar willen wel trouwen met een moslim; ze zijn nogsteeds gelovig, maar wel op een vaak onorthodoxe manier. Je kuntzeggen dat ze schipperen, maar even goed dat ze hardnekkig huneigen weg zoeken.

Onderdrukte moslimvrouwen zijn ze geenszins, en toch heefthun religie iets problematisch. Het probleem is niet devrijzinnige vorm die ze voor hun geloof zoeken, maar de manierwaarop ze de kritiek op de islam afwimpelen. De Koran moet je ineen historische context zien, en niet zo letterlijk nemen. Jemoet een verschil maken tussen cultuur, met al haar vastgeroestetradities, en religie. Alle akeligheden die zo'n grote rol spelenin het debat als eerwraak, vrouwenbesnijdenis, demaagdelijkheidcultus en gedwongen huwelijken hebben alles met heteerste en weinig met het tweede te maken.

Fadoua Bouali gaat in 'Bevrijd door Allah' het verst als zede uitwassen afwijst en in een adem stelt dat er eigenlijk geenvrouwvriendelijker godsdienst bestaat dan die van Mohammed. Alsde profeet nog had geleefd had ze hem gevraagd haar Valentijn tezijn, en als hij haar, net als Aisja, op negenjarige leeftijd tenhuwelijk had gevraagd, had ze hem niet laten uitspreken. “Ik zouals een vlinder op hem af fladderen en tegen hem zeggen:'Eindelijk, ik dacht dat je me nooit zou vragen!'“

Dat goedpraten doet denken aan een van de meest gedrevenstukken uit 'Allah & Eva', waarin de journaliste Betsy Udinkhaar ervaringen in Pakistan heeft vastgelegd. Eén van diestukken heet 'De islam heeft als enige godsdienst vrouwen rechtengegeven' en laat een stoet geleerden aan het woord, die als waresofisten rechtpraten wat krom is. Het is helemaal nietonrechtvaardig dat de Koran voorschrijft dat vrouwen veel mindermoeten erven dan mannen, want de man moet voor het gezin en defamilie zorgen. Het zijn juist westerlingen die vrouwen uitbuitendoor ze uit werken te sturen. Dat getuigenissen van vrouwen ineen rechtzaak niet meetellen is niets anders dan hoffelijkheid:dankzij de islam wordt ze gevrijwaard van trauma's die geweld endoodslag met zich meebrengen. De seksen zijn voor Allah gelijk,omdat ze zich allebei aan de rolverdeling moeten houden.

Het zou allemaal lezen als een goede grap, als dewerkelijkheid voor vrouwen in Pakistan niet zo erbarmelijk was.Udink schrijft in haar mooie en bevlogen boek over veel meer,maar de indrukwekkendste passages gaan over vrouwen, zoals hetijzingwekkende 'Eer is teer', waarin ze beschrijft hoe vrouwengruwelijk mishandeld, gemarteld en vermoord worden. Om hun eerte bewaren, en dus voor hun bestwil, maar toch.

Het is dan ook opmerkelijk dat de onbeschaamd erotischeverhalen in 'Kostbaar bezit', het veelbesproken debuut van NaemaTahir, zich afspelen in Pakistan, land van de vaginabewakers bijuitstek. Een meisje dat door haar oom ontmaagd wordt en zichzelftot verleidster ontpopt, een bruid die allang geen maagd meer isen haar echtgenoot geraffineerd misleidt tijdens de bruidsnacht,een vrouw die zich overgeeft aan de seksuele fantasieën van haarman - de vrouwen van Tahir zijn, zoals dat heet, seksueelsubject. Ze zijn meester over hun eigen vagina. En hoe aloud enbeperkt dat misschien ook klinkt, de macht van vrouwengelijkstellen met hun seksuele macht, het is toch bevrijdend hoeTahir moslimvrouwen in een westerse erotische traditie plaatst - die van de klassieke schandaalroman 'Histoire d'O', waar ze ooknaar verwijst, en al die feministisch getinte erotische romansdie vanaf de jaren tachtig verschenen. Want studeren en werkenis tot daaraan toe, maar seksueel plezier, zeker als dat buitenhet huwelijk genoten wordt, is het laatste wat moslimmannen hunvrouwen toestaan. Tahir tovert Pakistan om in een zinderendvrouwenparadijs - erger kun je de hoeders van de zedelijkheidniet beledigen.

Ze zal zich waarschijnlijk geen moslima noemen en 'Kostbaarbezit' is fictie, geen politiek pamflet, maar als één boek eenprovocatieve bijdrage aan het debat is, dan is het dat van Tahir.