Moet je ze, hen of hun helpen?

Afgelopen week was ik in Duitsland op een congres van de Fachvereinigung Niederländisch voor leraren Nederlands in Duitsland. Dat zijn er nog best veel, want natuurlijk met name in het westen van Duitsland is Nederlands een keuzevak op school dat vaker als tweede vreemde taal (na het Engels) gekozen wordt. Maar er is ook vrij veel volwassenenonderwijs.

Tijdens een lezing liet de spreekster een paar voorbeelden zien met het woord ‘helpen’ en een voornaamwoord waar ze met haar studenten over gesproken had. ‘Help hen om de taal beter te voelen’ stond er in een Belgische krant. En ‘Ik help ze om problemen te overwinnen’ had er in een Nederlandse krant gestaan. Wat is nu juist? In het Duits heeft ‘helpen’ een derde naamval, een gegeven waar overigens niet alle Duitse sprekers zich van bewust zijn, ook al doen ze het goed. Moet het in het Nederlands dan ook niet ‘Help hun’ zijn?

Toch vierde naamval

Op de een of andere manier waren mensen sterk geneigd om hierin mee te gaan. Natuurlijk, ‘helpen’ zou toch op zijn minst vroeger in het Nederlands ook een derde naamval gehad moeten hebben? Dat klopt, maar dan hebben we het echt over het Oudnederlands, in schaarse bronnen vóór 1200. Vanaf het Vroegnieuwnederlands komt het ook al voor met een vierde naamval, en in het Middelnederlands heeft ‘helpen’ zelfs overwegend een vierde naamval voor de persoon die geholpen wordt, zeker als er een voorzetselgroep bij staat (iemand uit de nood helpen) of een bijzin (iemand helpen om iets te doen).

De hedendaagse grammatica’s beschouwen die persoon dan ook als een lijdend voorwerp, en niet als een meewerkend voorwerp. ‘Help hun’ is dus een taalfout.

Gelukkig doen we dat onbewust heel vaak goed: ‘Help ze om iets te doen’ is het meest frequent, gevolgd door ‘Help hen om iets te doen’. ‘Help hun’ komt heel weinig voor, en in kranten al helemaal niet.