Milan van Waardenburg grote ster tussen sterren in overweldigende, vernieuwde ‘Les Misérables’

Met veel bombarie werd vorig jaar de terugkeer van de ‘musical der musicals’ aangekondigd: Les Misérables. Een begin negentiende-eeuws verhaal over armoede, revolutie, strijd op de barricade, (onmogelijke) liefde en bovenal een verhaal over goed en kwaad. De moraal verwoordt de stervende Valjean aan het eind heel helder: ‘Al wie een ander liefheeft, ziet het aangezicht van God’. Opdat we zullen strijden en leven voor het goede, voor liefde in de brede betekenis van het woord, en dan kunnen we, zoals het ensemble zingt ‘vol verwachting van een wereld die morgen komt’ zijn.

De compleet doorgecomponeerde musical uit 1985, die dicht tegen het operagenre aan ligt, is gebaseerd op het boek van Victor Hugo en werd geschreven door Claude-Michel Schönberg (muziek) en Alain Boublil (tekst).

In 1991 en 2008 speelde de musical langere tijd in Nederland, telkens onder supervisie van de oorspronkelijke producent Cameron Mackintosh. Deze laatste ontwierp, om te voorkomen dat de succesformule een museumstuk zou worden, een nieuwe versie. Daarmee kon de voorstelling ook eenvoudiger toeren, want de beroemde gigantische draaischijf verdween uit het decor. De vormgeving en de regie werden vernieuwd, waarbij gebruik werd gemaakt van tekeningen van Hugo zelf. Met name tijdens de vlucht door het rioolstelsel en de doodssprong van Javert levert dat indrukwekkende bewegende beelden op.

Producenten De Graaf en Cornelissen, die de afgelopen jaren steeds vaker hun nek uitsteken met groots opgezette musicals, deden dat nu ook met het vernieuwde ‘Les Mis’. De ‘bombarie’ was dus terecht, want naast de grootse, meeslepende composities en indrukwekkende toneelbeelden overweldigt de voorstelling ook met een enorm groot ensemble dat op hoog niveau zingt en een flink live orkest.

Grootse applaussalvo’s

Tijdens de première, met veel oud Les Mis-acteurs in het publiek, lag zeker tien maal de voorstelling stil vanwege grootse applaussalvo’s na solo’s. Terecht, want de regie van de solo’s mag dan vaak stijf zijn (de acteurs kijken vooral intens de zaal in), de solisten kunnen stuk voor stuk wel prachtig zingen en uithalen: Channah Hewitt (Fantine), Vajèn van den Bosch (Eponine), Freek Bartels (Javert), Michael Muyderman (Marius) en Noah Fontijn (de kleine Gavroche).

Maar de meeste indruk maakt Milan van Waardenburg (Jean Valjean). Wie twijfels had of een 29-jarige geloofwaardig een getergde gevangene kan spelen die zich opwerkt tot burgemeester en uiteindelijk een oude strijdende man wordt: Van Waardenburg kan het. Je gelooft hem helemaal als een schuwe, mishandelde ex-gevangene, én als een oude, wijze en doorleefde man. In zijn warme stem hoor je de rauwe rafels die Valjean door alle butsen opliep. Zijn ogen weerspiegelen levenservaring. Een enorme prestatie.

De ensembleliederen klinken vergelijkbaar strak, dreigend en ophitsend als in de vorige versies. Tijdens solo’s wordt vaak wat losser gezongen, iets minder klassiek met meer ruimte voor menselijke trekjes. Dat werkt goed.

De vertaling van Seth Gaaikema is over het algemeen nog steeds prachtig. Toch zijn er ook storende zinnen waarin de woordvolgorde onlogisch is om bij een bepaald rijmwoord uit te komen. Jammer dat dit ook niet meteen is aangepast in deze succesvolle nieuwe editie.

Tournee door Nederland en België t/m 3 december 2023, degraafencornelissen.nl