Met ‘hete aardappels’ kun je steeds meer in onze taal

Vorige week was er in Trouw sprake van een ‘hete aardappel waar’ politieke partijen ‘liever omheen dansen’. Die formulering, een (vertaalde) uitspraak van een Oostenrijkse wetenschapper, viel een lezeres op: is dit een vertaling van een Oostenrijks-Duitse uitdrukking? En wat betekent die dan? Of wordt hier gevarieerd op een Nederlandse uitdrukking?

Afgaande op de context hebben we vrijwel zeker te maken met een letterlijke (of al te letterlijke) vertaling. Waarschijnlijk heeft de wetenschapper het in de brontaal gehad over ein Tanz um die heisse Kartoffel of heeft hij iets gezegd in de trant van um die heisse Kartoffel (herum)tanzen. Die uitdrukkingen zijn namelijk vaker te vinden in Duitse teksten, al zijn ze ook weer niet zo courant dat ze in het woordenboek staan. In een van de Duitse teksten op internet wordt de ‘hete aardappel’ in deze uitdrukking verklaard als een dilemma, een ingewikkeld en lastig vraagstuk.

Hete brij

Als je het Trouw-citaat in z’n context leest, blijkt de zegsman inderdaad te doelen op een probleem dat maar niet aangepakt (en opgelost) wordt. De Duitse uitdrukking had dus ook kunnen worden vertaald met een courante Nederlandse pendant: om de hete brij heen draaien.

Maar voor de letterlijke vertaling is ook wat te zeggen. In ons taalgebied noemen we een lastig probleem in navolging van het Engels (a hot potato) al een paar decennia ‘een hete aardappel’. Zo typeerde een krant de Chinese spionageballon die onlangs over Amerika dreef als een hete aardappel voor de politiek, en elders werd de toekomst van de boer recentelijk ‘een hete aardappel’ genoemd. De hete aardappel voor zich uit schuiven of doorschuiven is in ons taalgebied zelfs een vrij algemene uitdrukking geworden ter omschrijving van probleemomzeilend uitstelgedrag vertonen. De vertaling ‘om de hete aardappel dansen’ is dus zo gek nog niet. Misschien beklijft deze uitdrukking zelfs wel!