Technologie
Met deepfake kunnen kleinkinderen hun opa (weer) zien
Met deepfake dierbare geliefden weer tot leven wekken is geen toekomstmuziek. De techniek wordt nu al ingezet bij onder meer rouwverwerking.
Gezellig even kletsen met computerpionier Alan Turing, of je overleden oma vertellen dat haar appeltaart echt de allerlekkerste van de hele wereld was. Het is absoluut geen toekomstmuziek, zegt Theo Gevers. Volgens de hoogleraar Computer Vision aan de Universiteit van Amsterdam is het met behulp van kunstmatige intelligentie nu al mogelijk om op basis van één foto de doden virtueel tot leven te wekken.
Deepfake is vooral bekend van toepassingen in nepnieuws en bij de verspreiding van desinformatie, maar de techniek wordt steeds vaker toegepast voor therapeutische en trainingsdoeleinden, vertelt Gevers. “Je kunt bijvoorbeeld rollenspellen doen en daarvoor heb je alleen een foto nodig en een acteur of therapeut die praat.” De bewegingen worden dan realtime gemaakt door de software.
Nu wordt ook geëxperimenteerd met de toepassing bij rouwverwerking. Daarbij heeft een nabestaande via een computerscherm een gesprek met een virtuele versie van een overleden dierbare. De therapeut stuurt dan als het ware de overledene aan. Ook bij andere trauma’s, zoals bijvoorbeeld misbruik, wordt de techniek al ingezet. Het slachtoffer kan dan de confrontatie aangaan met de dader.
Emotionele reacties
Hoewel er nog geen uitvoerig onderzoek is gedaan, zijn de eerste ervaringen positief, zegt Gevers. In een korte documentaire van 2Doc is te zien hoe mensen emotioneel reageren op een gesprek met hun overleden geliefden, maar wel blij zijn met het experiment.
De deepfake-techniek is zelfs al beschikbaar via digitale communicatiekanalen. Zo vertelt Alan Turing in een live Zoom-sessie dat zijn mond het best goed doet, maar dat zijn handen op dit moment nog niet lekker meewerken. In werkelijkheid wordt de in 1954 overleden wetenschapper – betrokken bij het kraken van de Duitse Enigma Code in de Tweede Wereldoorlog – realtime aangestuurd door Gevers, die een demonstratie geeft van wat er nu al mogelijk is.
Toch kun je je afvragen of het wel wenselijk is om doden virtueel tot leven te wekken, zegt deepfake deskundige Jarno Duursma. “We zijn op weg naar digitale onsterfelijkheid. Je kunt straks in het digitale domein eeuwig voortbestaan met een levensechte versie van jezelf. Ik zou bijvoorbeeld op die manier de kleinkinderen van mijn kinderen een boekje kunnen voorlezen.”
Duursma denkt dat deepfake-techniek goed kan helpen bij bijvoorbeeld mensen bij wie de rouwverwerking echt is vastgelopen. “Maar een deepfake-gesprek met een overledene kan ook de werkelijke herinneringen die je aan iemand hebt aantasten. We moeten ervoor waken dat we met technologie al onze pijn en verdriet steeds maar willen oplossen.”
Zelf je dierbare tot leven wekken
De site MyHeritage biedt sinds kort de mogelijkheid om zelf een foto van bijvoorbeeld een overledene te uploaden. Die wordt dan tot leven gewekt met kunstmatige intelligentie. Opeens beweegt de gefotografeerde, kijkt naar links en rechts en er verschijnt er een flauw glimlachje om de mondhoeken. Technisch is dit niet nieuw, maar de kwaliteit wordt wel steeds beter. Wie dit zelf wil proberen moet zich wel eerst registreren. MyHeritage is bekend van de DNA-testen waarmee je kunt zien waar je voorouders vandaan kwamen. De site was eerder in het nieuws omdat resultaten niet zouden kloppen en er gegevens waren gestolen.
Lees ook:
Nu kan iedereen nepfoto’s en -video’s maken, en dat is best griezelig
Met de nieuwste apps kan iedereen nepfoto’s en -filmpjes maken. Niet meer van echt te onderscheiden. Hoe griezelig is dat?
