Marijn Frank maakte een kwetsbaar zelfportret van rouw

“Dus ik moet me voorstellen dat ik dood ben?”, vraagt Annemarie Eigenhuis haar vriendin Marijn Frank aan het begin van documentaire Overgave (NTR). “Ja, en misschien is het mooi als je niet óver je dochter Anna praat, maar tégen haar”, suggereert Marijn. Interviews voor als ze er niet meer is.

Toen haar beste vriendin Annemarie tongkanker bleek te hebben, begon Marijn Frank gewoon met filmen. Ze maakte eerder de persoonlijke documentaire Vleesverlangen (NTR) en is bekend van Keuringsdienst van waarde (KRO-NCRV). Voor deze film over de verdrietige tijd met Annemarie had ze nog geen idee, filmplan of budget, vertelt ze in DocTalks op 2doc.nl. Ze wist wel: “Als je niet begint, heb je het niet en kun je het ook niet meer draaien”.

Tweeënhalve minuut na het begin is de begrafenis al, in 2018. En zo schakelt de film verder tussen Annemaries verdriet over ‘er niet meer kunnen zijn voor haar dochtertje’ naar de rouw van Marijn, die ook een mooie, postume vriendenliefdesverklaring is. “Soms heb ik het gevoel dat ik al een beetje over je heen moet zijn”, spreekt zij als voice-over in. “Als je een familielid of partner verliest, snapt iedereen dat dat super ingrijpend is. Maar een vriendin… is maar een vriendin.” Annemarie was zo veel meer, zegt ze: ‘zelfgekozen familie, een zusje’. Waar moet ze nu heen met al haar gedachten?, vraagt ze zich af boven dozen met jeugdfoto’s.

Ze gaat met tegenzin hardlopen

Daar neemt de film een wending. Annemarie had veel hardgelopen om de donkere gedachten uit haar hoofd te verdrijven. Ze liet haar loopkleding en kettinkje aan Marijn na. “Zou het mij ook helpen?”, vraagt die zich af. Ze bijt zich met tegenzin vast in een trainingsschema om over een jaar de marathon te lopen. Mooie shots van de eenzame renner in schemerend Amsterdam wisselen af met interviewscènes met Annemarie. Over de operatie waarbij een derde van haar tong wordt weggehaald. Over de nieuwe tumor in haar half verlamde gezicht en de uitzaaiingen. Over de verjaardagskaartjes die ze vooruit schrijft tot Anna achttien is. En dan weer dat verbeten gezicht van Marijn bij de twintig kilometer.

Het is een verrijking voor de Nederlandse film dat zulke persoonlijke onderwerpen, die zo tot steun kunnen zijn, vorm krijgen in non-fictiefilms. Dinsdagavond ook de documentaire Rouw (VPRO) van Marleen van der Werf, die haar vader en ongeboren kind verloor. Een ‘natuuressay’ over vergankelijkheid en rouw. Neerstortende regen op een winters strand. Een rund dat door de besneeuwde duinen strompelt. Dode zonnebloemen. Elk beeld een kunstfoto op zich. Mocht ik het ooit nodig hebben, dan weet ik me voor steun te wenden tot zulke films.

Marijn Frank pakte haar project intuïtief aan, dankzij haar man Victor die cameraman is en zijn lens altijd paraat heeft. Ze liet zich in alle intimiteit filmen, terwijl ze in een impasse op bed lag, of de kinderen snauwerig toesprak. Zo’n film kan alleen bestaan doordat twee vakgenoten een hoogopgeleid gezin vormen, bedacht ik me nog.

Samen met hardloopcoach Hesdy Lonwijk, in het hemdje van Annemarie, lacht Marijn zich uiteindelijk een weg door de finish van de marathon van Berlijn. Ze voelt zich met de andere renners verbonden. Ze vond houvast in haar overgave, ook om te durven huilen en de controle los te laten. Een bijzonder perspectief op rouw.

Vijf keer per week schrijven Maaike Bos en Renate van der Bas columns over televisie.