Mannenpoëzie, voor mannen die niet praten over gevoelens

Dichters die elkaars pen vasthouden, die samen één gedicht schrijven, zijn er niet veel. Mogelijk zijn ze zelfs uniek, zegt Bjorn Blom (23). Maar ze vullen elkaar goed aan, vindt Alex Panhuizen (26). Samen vormen ze het dichtersduo Strijkplankpoëzie. “Bjorn is van de poëtische, artistieke stukken, ik ben van de harde boodschap.” Dat leidt natuurlijk ook tot het nodige gedoe. “We redigeren elkaars inbreng streng”, zegt Blom. “Mijn rode potlood is onverbiddelijk”, aldus Panhuizen.

Maar inmiddels is hun eerste dichtbundel En nu echt? een feit. Een werkje vol leven en dood, relatieleed, miscommunicatie en emoties. “We hebben dit niet alleen geschreven uit passie, maar ook uit een noodzaak”, licht Blom toe. Een bundel die zich bovendien mocht verheugen op belangstelling uit de hoogste kringen. Eerder dit jaar nam koningin Máxima, na een optreden van het dichtersduo in Utrecht, een exemplaar in ontvangst. Die vond het prachtig, weet Blom. Vooral het gedicht Dichterbij jou uit de bundel, waarin de tragiek van zelfdoding aan bod kwam, raakte haar zeer. “Daarmee is Máxima natuurlijk bekend, door de suïcide van haar zus.”

Mannen drinken bier of gaan naar de voetbalclub

Toch, de kleine honderd pagina’s zijn vooral bedoeld voor een lastige doelgroep: mannen. “Want mannen praten niet over emoties”, weet Blom. “In plaats van te praten, dóen mannen liever iets,” licht Panhuizen toe. ”Mannen gaan bier drinken, gamen of naar de voetbalclub. En als er in zo'n vriendenclub iets van gevoel verwoord wordt, dan is het hooguit één zinnetje: ‘Dat was klote’.” Blom: “Praten over emoties wordt door mannen gezien als falen, alsof je een loser bent.” Vandaar ook die hoge suïcidecijfers, denkt hij.

Onlangs maakte het CBS bekend dat het aantal zelfdodingen in 2022 iets is gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Onder jongeren tot dertig jaar is het zelfs de meest voorkomende doodsoorzaak. Vooral mannen zien vaak geen andere uitweg: zij plegen ruim tweemaal zo vaak suïcide als vrouwen.

Voor het Utrechtse dichtersduo is praten en schrijven over gevoelens al heel lang geen taboe meer. Juist daarom werden ze een paar jaar geleden aan elkaar voorgesteld, in het studentenhuis van Blom. Daar traden ze ook voor het eerst samen op, waarbij een strijkplank als podium fungeerde. “Vandaar onze toepasselijke naam Strijkplankpoëzie”, zegt Blom. “Mannen zijn slecht in strijken én in woorden.” Dat eerste optreden maakte zoveel los dat het naar meer smaakte.

Succes is toch vooral heel leeg

Blom had de troostende kracht van poëzie al zeven jaar geleden ervaren toen zijn beste vriend uit het leven stapte. Het gedicht dat hij toen schreef, kon hij evenwel pas een paar jaar geleden écht afronden, toen een meisje op wie hij verliefd was suïcide pleegde. “Juist als je je gevoelens op papier hebt gezet, accepteer je wat er is gebeurd”, zegt hij. “Dat gedicht Wat voor man staat ook in onze bundel.”

Panhuizen begon vooral met dichten om zich los te maken uit het ondernemersmilieu dat hem voortbracht. “Mijn vader is heel trots op me, heeft nooit enige druk uitgeoefend maar de onuitgesproken boodschap was toch vooral: wees succesvol.” Maar succes is vaak ‘heel erg leeg’, vindt Panhuizen. “Dichten maakt het mogelijk betekenisvol bezig te zijn. Het is heel mooi als na een optreden van ons bijvoorbeeld een man naar ons toekomt en zegt: ‘Hé, die gedichten van jullie hebben me echt geraakt’. Zo moet het. Onze boodschap móet aanslaan, ook buiten onze bubbel. En het balletje begint te rollen: we hebben inmiddels al tweehonderd bundels verkocht en er zijn diverse optredens gepland.”

Heel bewust afreizen naar de plekken die ertoe doen

Zo treedt het duo 23 mei op tijdens een bijeenkomst die ECIO, een expertisecentrum voor inclusief onderwijs, organiseert over psychische problemen bij jonge mannen. Maar Strijkplankpoëzie zal ook afreizen naar de bibliotheek van Almelo en er zijn optredens gepland in Groningen, Den Bosch en Tilburg. Panhuizen: “We gaan heel bewust terug naar de plekken waar dat nodig is, waar oude vriendengroepen samenkomen. En we zien in die zaaltjes steeds meer mannen.” Wel worden die nog opvallend vaak meegesleurd door hun vriendin. Maar zelfs dàn, zegt Blom: “Een type dat vijf keer in de week in de sportschool staat en de zaal binnenkomt met een gezicht van ‘een gedicht van jou kan me echt niet raken’, komt wel na afloop naar ons toe om te praten.”

Bjorn Blom en Alex Panhuizen: ‘En nu echt?’ is te bestellen via boekenbestellen.nl. 91 pagina’s, €15

Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl

GEDICHT

Wat voor man

Wat voor man knikt en

geeft toe dat hij de oorlog

in zijn hoofd heeft verloren.

Wat voor man houdt vast

door afstand te bouwen met stenen en

katapulteert zich terug als dat moet.

Wat voor man isoleert huizen

ook als hij zonder jas en blaam

uit thuis wordt gezet.

Wat voor man wil schreeuwen

als de lichten zijn uitgedoofd, maar

fluistert want de kinderen slapen.

Wat voor man loopt met een

enkelband die schokt, elke keer

wanneer zijn kin zakt.

Wat voor man is wakker voor zonsopkomst

in stille wanhoop of dat er muziek wordt

gespeeld als ze naar het graf gaan.

Wat voor man neemt de telefoon aan,

schrijft brieven aan moeders en

houdt een kind tegen zijn borst.

Wat voor man draait de volumeknop

in de auto zachter om zijn gedachten

te laten rijden zonder routeplanner.

Wat voor man neemt honing en melk

in de ochtend, staat zijn plek af

en staat op.

Wat voor man kijkt met lege ogen

naar een halfvol glas

om zich te vullen met beter.

Wat voor man rockt eenzaamheid

als een schoon shirt

om een trend te zetten.

Wat voor man duwt een paraplu

open als de regen het zicht

uit zijn ogen wist.

Wat voor man maakt het grote klein

zodat de ander geen voetje nodig heeft

om gezien te worden.

Wat voor man verenigt spijt

met sorry

tot een nieuw begin.

Lees ook:

Hoe een vriendengroep twee jongens verloor aan zelfdoding

Tim Zuidberg verloor twee vrienden door zelfdoding. Waarom de jongens het deden weet hij nog steeds niet. ‘We hadden geen oppervlakkige vriendschap. We spraken veel en letten op elkaar, kenden elkaar.’