Luisteren naar de beroemde stem van Andy Warhol

Als Andy Warhol nu had geleefd had hij sociale media fantastisch gevonden, stelt een van zijn oude vrienden in de documentaireserie The Andy Warhol Diaries, nu op Netflix te zien.

Alle beroemdheden 24 uur per dag kunnen volgen was een van de grote wensen van misschien wel de beroemdste Amerikaanse kunstenaar ooit. Niet voor niets introduceerde hij de ‘15 minutes of fame’, de uitspraak dat in de toekomst iedereen vijftien minuten lang beroemd zou zijn.

Zijn gebruik van en belangstelling voor nieuwe media zoals televisie, fotografie en film was verrassend in een tijd waarin de meeste Amerikaanse kunstenaars grote abstracte schilderijen maakten. Toch was er lang veel onduidelijk over zijn eigen leven. Wie ging er schuil achter die laag make-up en die pruik? Wie was Andy, geboren in 1928 als Andrew Warhola in een arme buitenwijk van Pittsburgh, nou echt?

De Nederlandse tekenaar Typex publiceerde in 2018 een monumentaal stripboek over Warhols leven en gebruikte daarin tien verschillende tekenstijlen voor alle ‘personages’ die Andy wist neer te zetten in zijn leven. Aan de vele boeken en films die zoeken naar de ware Andy is nu de Netflix-serie The Andy Warhol Diaries toegevoegd. Het is een zesdelige Amerikaanse documentaire over het laatste deel van Warhols leven: van 1976 tot zijn dood in 1987.

Een typische documentaire, maar met een twist

Op het eerste gezicht is er qua opzet weinig verrassends aan deze verder prima uitgewerkte serie. Zoals veel Amerikaanse documentaires vertelt een eindeloze rij grote en minder grote beroemdheden voor de camera pseudo-spontaan over hun ervaringen met Andy, begeleid door voortduwende liftmuziek en strak gemonteerde archiefbeelden, die ruim voorhanden waren bij Warhol.

Het vreemde en bijzondere is dat je Warhol ook zelf hoort vertellen over persoonlijke situaties die hij in eerste instantie liever níet met de buitenwereld deelde. Dat is te danken aan het werk van journalist Pat Hackett. Tussen 1979 en 1987 belden zij en Warhol elkaar iedere dag om 9 uur ’s ochtends. Warhol vertelde haar over zijn belevenissen van de dag ervoor, Hackett nam het op op tape. Elke week bespraken ze de door haar uitgeschreven teksten en vulde hij onduidelijkheden aan. Op basis daarvan publiceerde ze in 1989 het boek The Andy Warhol Diaries.

Dat was een openbaring voor velen: een nieuwe kijk op het gevoelsleven van de altijd zo afstandelijke man – uiteraard weloverwogen geregisseerd door Warhol zelf. Warhol spreekt over zijn vriendschapsrelatie met onder anderen kunstenaars als de jonge Jean-Michel Basquiat, en over zijn twijfels en liefdes. Homoseksualiteit was ook in de jaren tachtig in de VS voor velen nog een taboe. En ook nu, zo laat de documentaire die deze dagboeken als vertrekpunt heeft subtiel zien, is het voor sommige fans van het werk van Warhol ondenkbaar dat hij seks zou hebben gehad met mannen.

Voor de Netflix-serie is Warhols stem digitaal nagemaakt en zo komt het dus dat je de hoofdpersoon zelf de teksten hoort uitspreken die hij veertig jaar geleden tegen Hackett vertelde. Warhol had ook dit vast fantastisch gevonden. In de gesprekken voor de camera met de oude vrienden ligt de nadruk wel erg vaak op de intieme details van de relaties. En op de vraag of Warhol nou wel of niet seks had met zijn geliefdes. Het is te hopen dat dit tenminste die conservatieve Warholfans op andere gedachten kan brengen over homoseksualiteit. En duidelijk maakt hoeveel invloed het taboe daarop had (en heeft) op de levens van zoveel mensen. Ook op de wereldberoemde exemplaren.

The Warhol Diaries is te zien op Netflix.