Lucy Barton in de coronacrisis

In de nieuwe mildere Elizabeth Strout mis je de bittere misfits uit haar eerdere romans, maar ook hier zijn haar observaties even simpel als raak.

Er zijn weinig auteurs die je zo aan haar personages gehecht laten raken als de Amerikaanse Elizabeth Strout. Zelf houdt ze ze ook graag vast: hoofdpersonen uit een eerdere roman duiken als bijfiguren op in de volgende. Zo vinden we in deze nieuwe (vierde) roman over de New Yorkse schrijver Lucy Barton in een zijlijn de inmiddels bejaarde Olive Kitteridge terug, de snibbige wiskundelerares uit de gelijknamige roman (verfilmd met Frances McDormand) en uit Opnieuw Olive.

Het is geen grote, wel een typerende anekdote: hoe Olive in het verzorgingstehuis aan een verzorgster vertelt dat ze ooit van een door haar gehate vrouw één schoen stal zodat die zou gaan denken dat ze gek was. Zo voelt het alsof het leven van deze mensen gewoon doorgaat daar, ergens in Maine, ook als Strout er niet is om hun lotgevallen op te tekenen.

Strouts heldinnen Olive Kitteridge en Lucy Barton zijn tegenpolen. Is Olive bits en hard, de door een jeugd in armoede en eenzaamheid beschadigde Lucy Barton is licht afwezig en snel geraakt, maar anderzijds intens gedreven in haar wens om anderen te begrijpen. Die wens motiveert haar schrijverschap én de ontmoetingen in haar dagelijks leven.

Zo sluit ze in deze roman, ver in de zestig inmiddels, vriendschap met een vriend van haar ex, iemand die net als Lucy zelf een jeugd in armoede kende en haar bij hun kennismaking vertelt dat hij meent dat haar boeken gaan over klasse, de wens om die beperkingen te overstijgen, en niet over moeder-/dochterdingen zoals zijn vrouw veronderstelde. Lucy verheugt zich: ‘Dankjewel dat je begrijpt waar het in dat boek echt om draaide’.

Met mondkapjes en handschoentjes in de weer

In het begin van Lucy aan zee wordt Lucy door haar ex-man William meegetroond naar een geleend huis in Maine om daar de corona­crisis te overleven, op het moment dat die nog amper tot haar is doorgedrongen. Met verbazing ziet ze haar ex met mondkapjes en handschoentjes in de weer bij een benzinepomp: ‘Ik vond zijn reactie op de hele situatie erg overdreven en ik rolde een beetje met mijn ogen maar ik zei er verder niks over’.

Strouts toon is milder. De exen vinden de coronaroutine vrij gemakkelijk, al jagen de beelden uit New York hen angst aan. ‘Ik voelde een zekere gedemptheid’, registreert Lucy. Ging het eerder om de stiltes tussen Lucy en haar afwerende, hardhandige moeder, nu staat Lucy aan de andere kant. Met schrik constateert ze dat haar volwassen dochters zich van haar verwijderen. ‘Ze leken zich een beetje ongemakkelijk te voelen alsof ze niet goed wisten wat ze met ons aan moesten.’

Weer op zichzelf teruggeworpen keert haar jeugd vaker in haar gedachten terug. ‘Mijn hele kindertijd was een lockdown’, ­bedenkt ze.

Losse observaties over kleinigheden

Met coronacrisisnieuws en Black Lives Matter-demonstraties komt de politieke werkelijkheid Strouts roman binnen, maar de kracht blijft schuilen in de losse observaties over kleinigheden. Dat Lucy de aanblik van de zee in Maine, de vissersbootjes, schitterend vindt. ‘Het was als een vreemd land voor me. Behalve dat vreemde plekken me om eerlijk te zijn altijd beangstigen.’

Dat ze merkt dat ze na het eten altijd even een hekel heeft aan William. Dat ze haar dochters verschrikkelijk mist én opmerkt dat ze blijkbaar niet de wens koesteren om langs te komen. De milde toon heeft iets kinderlijks en dan mis je de bittere misfits uit de eerdere romans, maar als zeventiger William verzucht dat hij in de rouw is om zijn leven, geniet je weer van zo’n formulering die even simpel als raak is.

Elizabeth Strout
Lucy aan zee
Vert. Madelon Janse.
Atlas Contact; 247 blz. € 22,99