Lorenzo Viotti neemt de tijd in ‘Der Rosenkavalier’ maar haalt aan het slot grandioos zijn gelijk

Der Rosenkavalier
De Nationale Opera
★★★★

Het kippenvel kwam uiteindelijk, in heftige golven zelfs. De drie sopranen die aan het slot van Richard Strauss’ Der Rosenkavalier hun befaamde terzet zongen, verlosten de muziek van haar zwaartekracht. De lange lijnen gingen hoger en hoger, verstrengelden zich in elkaar. Het was niet meer uit te maken wie wat zong in dit subliem mengende trio van strotten. In de bak kneedde Lorenzo Viotti het tempo los, hij trok aan de maatstrepen en stuwde de decibellen in een grandioze boog omhoog. Bij de climax gooide hij zijn beide armen extatisch in de lucht, zoals we dat nog maar zelden bij hem zagen.

Het was een miraculeus geslaagde scène, zo eentje waarop de tijd leek stil te staan. Maar het duurde wel eventjes voordat het donderdagavond elektriserend ging knetteren in de bak van Nationale Opera & Ballet. Het orkestrale begin klonk mat. Die verzadigde, haast overrijpe en overrompelende Strauss-klank, zo ingebakken bij Marc Albrecht – Viotti’s voorganger bij De Nationale Opera – was er niet. Dat kan een keuze zijn uiteraard, net als het bedaagdere tempo. Viotti deed ruim tien minuten langer over de eerste akte dan Albrecht, die deze productie in 2015 dirigeerde.

Subtiel en subliem tipje van de sluier

Het was Viotti’s eerste Strauss-opera ooit, en hij maakte gedurende de lange avond steeds beter duidelijk wat hij ermee wilde. Hij hield het prima spelende Nederlands Philharmonisch Orkest goed aan de teugels, zodat de balans in de drukkere scènes – in elke akte eentje – bewaard bleef. Een subtiel en subliem tipje van wat komen ging, gaf Viotti aan het eind van de eerste akte. Een zeldzaam mooi en ingetogen samengaan van muziek, stem en beeld.

In een opera waarin het begrip tijd zo’n veelbetekenende rol speelt, zitten overigens wel wat langdradige scènes die louter tijd kósten. Daar kun je als dirigent maar moeilijk overheen dirigeren. De tijd is iets wonderbaarlijks, zingt de al wat oudere Marschallin (een eerst ingehouden, later stralende Maria Bengtsson) tegen haar jonge toyboy Octavian (de enthousiast zingende, maar niet altijd even zuiver intonerende Angela Brower). Eerst merk je er niks van, zegt ze, en dan opeens is tijd overal. Het besef van iemand dat niets voor altijd is, en dat je ruimhartig plaats moet kunnen en durven maken.

Bengtssons opkomst in de laatste akte, in een vulgair soort hoerenhotel, is van een betoverende schoonheid. De in smetteloos witte outfit geklede Marschallin vertegenwoordigt in deze smoezeligheid de oude klasse, verheven en nobel. Regisseur Jan Philipp Gloger heeft dat klassenverschil feilloos aangevoeld. In zijn enscenering botsten oud en nieuw geld schitterend op elkaar. De protserige partytent van de familie Von Faninal heeft precies de juiste foute kleurstelling van mintgroen, hemelsblauw en wit. Daar maakt der Rosenkavalier tot verrukking van velen op een uit de kluiten gewassen kermispaard zijn entree. Wansmaak ten top.

In deze komedie wordt Baron Ochs, ordinair en van lagere adel, uiteindelijk goed op zijn nummer gezet. Bas Christof Fischesser kampte met ernstige rugpijn, maar sloeg zich vol pijnstillers vocaal knap door de avond heen. Sophie, het jonge ding dat Ochs graag om haar geld wil trouwen, werd hemels vertolkt door Nina Minasyan. In kleinere rollen vielen Iris van Wijnen, Eva Kroon en Marcel Reijans positief op. En de op Pavarotti lijkende Angel Romero deed als Italiaanse zanger weinig onder voor dat fameuze rolmodel.

Nog zes voorstellingen t/m 2 mei. Info: operaballet.nl

Lees ook:

Rozen verwelken...

De Nationale Opera begint het seizoen van het vijftigjarig jubileum sterk met een magistrale enscenering van Richard Strauss’ ‘Der Rosenkavalier’. In de schitterende decors stelen vooral de drie topsopranen de show.