Kunstwerk Common Ground maakt een huiskamer van de Grote Kerk in Alkmaar

Een meisje van een jaar of vier huppelt vrolijk over het kunstwerk heen en weer, hier in de Grote Kerk in Alkmaar. Even verderop liggen twee oudere dames op hetzelfde kunstwerk comfortabel op hun rug. Ze staren in stilte omhoog en bewonderen het kerkgewelf.

“Mensen zijn altijd heel verbaasd dat ze op mijn kunst mogen zitten en liggen zoals thuis op de bank”, zegt kunstenares Nynke Koster. “Ik gebruik expres zachte, uitnodigende materialen, in dit geval rubber en schuim.” Dus schoenen uit en lopen maar. Het voelt heel apart, dat meeverende materiaal onder je voeten.

Koster (35) maakte Common Ground speciaal voor de kerk in Alkmaar. Het is haar grootste creatie ooit, circa 5 bij 15 meter. Het werk is een soort vloerkleed dat op zes plekken omhoog steekt, als een omgekeerd kerkgewelf. Je ziet de kruisbogen van de zijbeuken erin weerspiegeld. Letterlijk: de kunstenares ging met een hoogwerker naar het kapgewelf en maakte rubberen afgietsels van de bakstenen in de kruisbogen.

Op zoek naar het thuisgevoel

De Alkmaarse kerk wordt vaak gezien als de woonkamer van de stad, maar weinig mensen voelen zich er nog thuis. Daarom ging Koster op zoek naar het thuisgevoel onder diverse gemeenschappen in de stad. Ze trok de wijken in en sprak met Syrische vluchtelingen en Turkse en Marokkaanse immigranten, maar ook met voetbalsupporters van AZ en oorspronkelijke bewoners uit de volkse Bloemwijk.

Aan iedereen vroeg ze: wat betekent thuis voor jou? Grofweg moet zo’n plek vier eigenschappen hebben, merkte ze: je kunt je er terugtrekken, je voelt je er veilig en verbonden en je herkent je identiteit erin. “Als je die vier aspecten naar het fysieke weet te vertalen, krijg je het warme gevoel dat we ‘je thuis voelen’ noemen”, aldus Koster.

Concreet spraken mensen uit Syrië bijvoorbeeld over de geur van jasmijn. In Damascus stonden overal op straat Arabische jasmijnplanten. Die geur, dat was thuis voor hen. Koster verwerkte daarom een rubberen afgietsel van zo’n plant in haar kunstwerk. De geur voegde ze toe met een spray.

Werken naast de sloopkranen

Uit de Bloemwijk vereeuwigde ze een rond stenen poortje, net op tijd. “De wijk is dit jaar gesloopt”, vertelt ze. “Ik stond er mijn afgietsels te maken met een bouwhelm op, terwijl de sloopkranen naast me bezig waren. Alle bewoners herkennen dit poortje. Ze zijn heel blij dat ik het als afgietsel heb gered. Ze zeiden: ‘Wij hebben niks met cultuur, maar we komen zeker naar jouw tentoonstelling kijken’.”

In de Turkse moskee mocht ze een afgietsel maken van een Korandrager: een 500 jaar oude houten lessenaar. Bij Marokkaanse inwoners maakte ze afdrukken van het dienblad onder een theeservies, waarvan er drie in het kunstwerk terugkeren. De inwijding van het werk, eerder deze maand, bestond dan ook uit een grootse theeceremonie met vrijwel alle mensen die Koster had gesproken – met z’n allen bovenop het kunstwerk.

Koster begon negen jaar geleden met afgietsels tijdens haar afstudeerproject aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. De academie was háár thuis. Ze wilde er eigenlijk niet weg. Daarom maakte ze met rubber afgietsels van gebouw. Een ‘3D-herinnering’, zegt ze. “Inmiddels word ik in binnen- en buitenland gevraagd om afgietsels te maken.”

Ze brengt het rubber vloeibaar aan met een kwast. Als het droog is, trekt ze het als een huid los. Het onderliggende voorwerp raakt er niet door beschadigd.

Haar grootste uitdaging was ditmaal misschien nog wel het voetbal, voor veel Alkmaarders hun échte thuis. Hoe moest ze dát in haar kunst verwerken? Ze kwam op het lumineuze idee een afgietsel te maken van een stukje grasmat uit het lokale AZ-stadion. Dat vind je nu terug onder je voeten, in pistachegroen. ‘Heilig gras’ noemt ze het. “In het stadion maken ze nu reclame voor mijn kunstwerk”, zegt ze trots. “Je ziet: zo’n kunstwerk verbindt echt iedereen.”

Common Ground is nog tot en met 4 september te zien.