Kunstenaars kunnen nauwelijks rondkomen: minister wil eerlijk loon

Minister van cultuur Ingrid van Engelshoven (D66) wil dat kunstenaars eerlijker worden betaald. Ze vindt dat acteurs, musici en beeldend kunstenaars de dupe zijn geworden van de bezuinigingen op cultuur van de laatste jaren. Daarom moet subsidie in de toekomst alleen nog worden verstrekt als daar een eerlijke beloning voor kunstenaars tegenover staat. "Je moet van je werk kunnen leven", zegt van Engelshoven. "Net als in ieder ander beroep."

Van Engelshoven reageert op de interviews met vier jonge kunstenaars die vandaag in Trouw staan. De Kunstbeloften, die Trouw sinds een jaar volgt, vertellen daarin hoe zij met veelal schamele beloningen voor hun kunst door het leven gaan. De vier zeggen dat ze zelden of nooit het cao-loon verdienen. Bovendien vragen zij zich af hoe het op langere termijn verder moet.

Van Engelshoven: "Dit kom ik in het hele land tegen. Jonge kunstenaars zijn heel bevlogen, hebben er veel voor over om dit werk te kunnen doen. Maar als je ergens wilt wonen of een gezin wilt beginnen, moet je van je werk kunnen leven. Daarin hebben we gezamenlijk een verantwoordelijkheid."

De bewindsvrouw ziet een oplossing in het aanpassen van de voorwaarden om voor rijkssubsidie in aanmerking te komen. Ze vraagt de cultuurwethouders en gedeputeerden voor cultuur om hetzelfde te gaan doen.

Van Engelshoven: "Gemeenten en provincies subsidiëren veel meer cultuur dan het Rijk, via hen zouden de kleine podia worden gedwongen eerlijk te betalen. Het Fonds Podiumkunsten en het Mondriaanfonds hebben ook geld gekregen om eerlijke betaling te ondersteunen."

Honoreringsrichtlijn

Cultuurinstellingen hebben daarin ook zelf een verantwoordelijkheid, vindt Van Engelshoven. Er wordt in de sector al gewerkt aan een Fair Practice Code, die werkgevers oproept tot eerlijker werk - waaronder een eerlijke betaling - en aan beter arbeidsvoorwaardenoverleg. Ook is er een honoreringsrichtlijn voor beeldend kunstenaars in het leven geroepen, die inmiddels door meer dan honderd musea wordt onderschreven.

De jonge kunstenaar Pip Passchier, een van de door Trouw gevolgde Kunstbeloften, kreeg onlangs 200 euro voor een expositie. Volgens de honoreringsrichtlijn van kunstenaars zou dat geen 200 maar 8500 euro moeten zijn. Van Engelshoven: "Het lastige is dat deze sector zo versnipperd is. Kunstenaars zijn vaak zzp'ers, er zijn heel veel podia. Kunstenaars moeten zich verenigen, maar ook de podia moeten samen nadenken over dit probleem. Dat proces steunen we financieel."

Hoeveel geld de minister over heeft voor eerlijke beloning, kan ze nog niet zeggen. Ze is nu de plannen voor 2019 en de jaren daarna aan het voorbereiden. "We gaan zeker kijken of er geld bij kan. Het staat hoog op mijn verlanglijstje." Wat precies een eerlijke beloning is, vindt ze moeilijk om te zeggen. "Maar wat nu gebeurt is echt onder de maat. Bijvoorbeeld dat een kunstenaar niets betaald krijgt voor een expositie en maar blij moet zijn dat ze mag exposeren. Of dat een talkshow een bandje voor niks laat optreden."

Jonge kunstenaars lopen extra risico om onderbetaald te worden omdat ze nog naam moeten maken. Zo kan Passchier maar beperkt tijd besteden aan kunst omdat ze met bijbaantjes in haar levensonderhoud moet voorzien. Van Engelshoven: "Veel kunstenaars worstelen daarmee. Ik heb de fondsen geld gegeven om talentvolle jonge kunstenaars te steunen, zodat zij vlieguren kunnen maken. Dit jaar 2,7 miljoen euro en vanaf volgend jaar 4,9 miljoen."

Lees ook: Hoe overleef je als jonge kunstenaar? De kunstbeloften van Trouw verdienen weinig, maar mopperen niet

Sinds een jaar volgt Trouw vier veelbelovende jonge kunstenaars. Onder wie beeldend kunstenaar Pip Passchier (22). "Het verbaast me dat mensen ervan uitgaan dat je het gratis doet."