Review
Kunst die gaat over het geld
Economie en kunst lijken met elkaar in strijd. Het economisch nuttigheidsdenken staat ver van de verbeelding. Toch sluiten ze elkaar niet uit. Kunst heeft een economie. Die beslaat het terrein tussen de arme kunstenaars, van wie slechts vijf procent van zijn werk kan leven, en de astronomische bedragen die kunstwerken kunnen opbrengen.
Maar in 'Imaginaire economie' komt een nieuwe kunsteconomische relatie naar voren: de econoom en kunsthistoricus Olav Velthuis geeft een overzicht van de hedendaagse kunst die de economie als onderwerp heeft.
Dit fenomeen is ontstaan omdat de kunst van nu minder autonoom is en meer maatschappijgericht. Economische processen worden op de hak genomen of juist ingelijfd. Bijvoorbeeld door de economische efficiency van internet te gebruiken: de Britse kunstenaar Gareth Malham bood daar zijn ziel te koop aan, en verkocht deze voor 11,61 pond. Anderen, zoals Orgacom, meten zich een bedrijfsidentiteit aan en parodiëren de dikdoenerige zakencultuur.
Het boek geeft een niet te missen overzicht van vele opzienbarende kunstprojecten. Zoals dat van kunstenares Sylvie Fleury, die de consumptiedwang als uitgangspunt nam. Ze exposeerde luxeverpakkingen van parfums en designerproducten, als herinnering aan haar kooplust. De frustratie die na de kortstondige kick van het kopen overblijft, zet aan tot opnieuw kopen.
Shockerender was het project van de Engelse Michael Landy, die in 2001 al zijn bezittingen systematisch liet vernietigen. Er kwamen 40000 mensen naar kijken -het riep heftige reacties op, zelfs bij de kunstenaar. Want hoe kritisch het project ook bedoeld was, het maakte pijnlijk duidelijk dat bezittingen niet alleen een materiële waarde hebben maar ook een emotionele. Tegelijkertijd leverde deze anti-economie de kunstenaar bekendheid op en daarmee was zijn symbolisch kapitaal in de kunstwereld gevestigd.
Omgekeerd gebruikt de postmoderne economie ook weer de kunst. Tegenwoordig is niet alleen het fysieke bedrijfskapitaal bepalend voor succes, maar ook het culturele kapitaal. Kunstcollecties geven een bedrijf prestige. En in de reclame is kunst uiterst waardevol. Bijvoorbeeld voor Benetton, dat de maatschappelijk geëngageerde foto's van Toscani inzette als verkoopstrategie.
De toegevoegde waarde, van kunst of fantasie, levert geld op. En geld is ook zo'n onderwerp dat in dit boek aangenaam belicht wordt. En wat blijkt? Dat geld en kunst niet zo tegenstrijdig zijn. Beide vormen een systeem van symbolen waaraan een waarde wordt toegekend.
