Kun je wel reflecteren op iets?

Een lezer stoort zich aan de toenemende populariteit van ‘reflecteren op’. Zijn taalgevoel zegt hem dat het eerder ‘reflecteren over’ zou moeten zijn, analoog aan ‘nadenken over’. Immers, ‘reflecteren op’ kan alleen betrekking hebben op letterlijke weerkaatsing (‘het zonlicht reflecteert op de ramen’).

Heeft de lezer een punt? Eerst maar eens de oorsprong nazoeken. Het woord gaat uiteraard terug op de letterlijke betekenis ‘terugbuigen’, maar al in de 17de eeuw ontstond met het voorzetsel ‘op’ de betekenis ‘op iets reageren’ (met name een advertentie) of ‘acht slaan, ingaan op iets’. De algemene betekenis ‘nadenken’, met voorzetsel ‘over’, is van jonger datum (19de eeuw).

Het reflecteren op een advertentie lijkt mij wel zo ongeveer uitgestorven, maar kun je tegenwoordig reflecteren op iets in de betekenis ‘nadenken’? Ik ken het in elk geval uit de onderwijswereld, waar het veelvuldig wordt toegepast. Het kunnen reflecteren op bepaalde verschijnselen is een belangrijk leerdoel van veel schoolvakken.

Naar mijn idee betekent ‘reflecteren op iets’ dan ook iets anders dan ‘reflecteren over iets’. Als je reflecteert op iets, dan heb je het over iets wat je net hebt gelezen, of iets wat je zelf hebt meegemaakt. Als je reflecteert over iets, dan kan het over een algemeen thema gaan, naar aanleiding waarvan je enkele gedachten wijdt.

Reflecteren op iets heeft dus – althans in mijn taalgevoel – nog iets van het oude ‘reageren’ overgehouden, dat ‘reflecteren over’ is kwijtgeraakt.

Is dat iets om je aan te storen? Het betekenisverschil tussen reflecteren op en reflecteren over lijkt in elk geval een nuttig verschil. Als je eist dat het altijd ‘reflecteren over’ moet zijn, is het veel omslachtiger om dat uit te drukken.

Opgeteld bij het feit dat ‘reflecteren op’ veelvuldig voorkomt zou ik reflecterend daarop zeggen: omarmen.