Kun je geld wel in soorten hebben?

Een lezer komt in de plaatselijke supermarkt een affiche tegen met daarop de zin ‘Wij mogen geen enkel geld (klein of groot) wisselen’. Dat vindt hij vreemd klinken. Moet het niet ‘bankbiljet’ zijn in plaats van ‘geld’, omdat het immers alleen om papiergeld zal gaan?

Ik denk dat de lezer gelijk heeft dat de zin vreemd klinkt, maar dat ligt volgens mij niet aan het feit dat je bij ‘geld’ ook aan munten zou denken. Ik denk dat het te maken heeft met de grammaticale eigenschap ‘telbaar’. Natuurlijk kun je geld wel tellen, maar grammaticaal gezien is het woord niet-telbaar, want je kunt het niet combineren met een bepaald hoofdtelwoord. ‘Een geld’, ‘twee gelden’, ‘honderd gelden’, dat is allemaal niet mogelijk. Bovendien: als je geld vermeerdert met nog meer geld, dan blijft het geld, net als goud, melk en liefde.

‘Geld’ is dus een niet-telbaar woord. Normaal gesproken kun je dat wel combineren met ‘geen’ (geen geld, goud, melk en liefde), maar niet zo goed met ‘geen enkel’: ‘geen enkel geld’, ‘geen enkel goud’, ‘geen enkele melk’ en ‘geen enkele liefde’, dat klinkt allemaal niet zo best.

Twee melk en drie stropen

Toch zijn er voor niet-telbare woorden een paar uitwegen. Soms kun je zo’n woord lezen als een soort afgepaste standaardhoeveelheid, met name in de handel: ‘twee bier’, ‘drie cola’. Op een terras zou je ‘twee melk’ kunnen bestellen. En soms kun je er ook een ‘soort-betekenis’ in zien. ‘We hebben drie stropen in onze collectie’ zou een mogelijke zin kunnen zijn in een tekst van een stroopfabrikant. In die context zou een winkelier kunnen zeggen dat hij ‘geen enkele stroop’ van die fabrikant verkoopt.

Het lijkt erop dat in de affichetekst ‘groot geld’ en ‘klein geld’ als verschillende soorten geld worden gezien. Dat botst denk ik met het feit dat ‘geld’ meer een verzamelnaam is, zoals ‘mensheid’. ‘Geen enkele mensheid’ is ook gek.