Klinkt ‘de provincie’ inmiddels net zo negatief als ‘een provinciaal’?

De (vermeende) kloof tussen de Randstad en de rest van Nederland is een dankbaar gespreksonderwerp. Zo opperde iemand op de radio dat ‘wij’ het maar niet meer over ‘de provincie’ zouden moeten hebben. Die verzamelnaam voor ‘de rest van Nederland’ zou negatief klinken en de kloof alleen maar verbreden.

Het is best mogelijk dat sommigen die tot ‘wij’ worden gerekend (Randstedelingen?) ‘de provincie’ neerbuigend gebruiken, maar het woordenboek labelt dit woord in de betekenis ‘deel van het land buiten de grote steden’ vooralsnog niet als ongunstig of minachtend. Datzelfde geldt voor de synoniemen ‘het platteland’ of ‘de regio’. Volgens het woordenboek zijn dat nog altijd neutrale taalvormen.

De misvatting dat ‘de provincie’ als verzamelnaam voor ‘Nederland buiten de Randstad’ per definitie een negatieve bijklank heeft, hangt waarschijnlijk samen met de ongunstige connotatie die de afleidingen provinciaals en provinciaal wél hebben. Met een provinciaal wordt immers niet neutraal een plattelandsbewoner bedoeld, maar iemand die niet in de grote stad of een van de grote steden woont en op grond daarvan minder modern en zelfs bekrompen zou zijn en/of minder culturele bagage zou hebben. Ook het woord provinciaals – dat sommigen associëren met kneuterig, ouderwets, bekrompen en zelfs achterlijk - heeft zo’n negatieve lading. Hoewel ‘de provincie’ dus meestal nog neutraal gebruikt wordt, is het dankzij die vermaledijde kloof natuurlijk niet uitgesloten dat het woord in de betekenis ‘de rest van Nederland’ op termijn net zo gelabeld moet worden als provinciaal en provinciaals.

Overigens wordt er vanuit de andere kant van de kloof soms negatief tegen ‘de stad’ aangekeken. De uitdrukking ‘stadse fratsen’ (buitenissige, extravagante handelingen) lijkt daar op te wijzen. Maar die uitdrukking impliceert natuurlijk niet dat ‘de stad’ nu ook meteen een negatieve bijklank heeft.

tdb@taalbank.nl