Katers voor 2000

In Areopagus, het blad van zijn vroegere theologische faculteit (Utrecht) lucht de hervormde Van den Broek het gemoed vooral over de weerspannigheid en de chicanes van de VU, die 'willens en wetens de boel heeft opgeblazen'. 'Onzin' en 'overdreven' noemt Van den Broek de 'ideologie' van de Vrije Universiteit, dat deze vrij zou zijn van staat en kerk. ,,In de praktijk klopt er geen donder van, maar op papier ziet het er aardig uit.'

Het Amsterdamse kerkenblad Horizon wuifde ds. Lenie van Reijendam-Beek uit. De hervormde predikante is met de vut. Ze wil net als prof. Van den Broek haar nieuw-verworven vrije tijd vullen met het schrijven van een boek en wel een thriller die in Amsterdam speelt. De dominee: ,,De onderlaag is dan: het signaleren van het kwaad, vaak waar je het niet zou verwachten (...) en hoe kun je het kwaad ontzenuwen? Hoe mobiliseer je de krachten om er tegenin te zetten?'

Een thriller over de kater van commissaris Roel en het gedraai in Kuypers graf?

Nee, Van Reijendam denkt huiselijker en wereldser aan wat er omgaat in de tram. Daar heeft ze al veel beleefd. ,,Ik heb wel eens voorgesteld een trampastoraat in te stellen. Dat er een soort vliegende pastor meerijdt die alert is op mensen die iets op hun ziel hebben en er graag over willen praten. Net als controleurs, maar dan positief.'

Het is het zoveelste ideetje voor de kerk in 2000+. In hun laatste nummer vóór de komende jaarwende hebben heel wat redacties een stichtelijk persoon tot een blik over de grens verleid. Professor Bert ter Schegget in Quadraatschrift (Centrum voor Leren & Vieren): ,,Ik denk dat de secularisatie nog een tijd doorzet. Het zou wel eens kunnen zijn dat we worden teruggeworpen op kleine lokaaltjes waar we samenkomen.' Dat blijft, denkt hij, omdat ,,we de profetie levend willen houden. Mensen die zeggen: 'ik ben humanist' vergissen zich. Er moet af en toe tegen je gezegd worden: 'denk erom, het is toch niet goed'. En dat moet iemand uit de profetie doen.'

Albert van den Heuvel, oud-topman van de Nos, de Vara en van de hervormde kerk, in het Ouderlingenblad, zegt het C. S. Lewis na: ,,Voorspellen is een lastige zaak, vooral omdat het over de toekomst gaat.' Maar Van den Heuvel laat zich niet weerhouden. Interessant ook na 2000 ,,is alleen wat in daden wordt omgezet. Kerken die 'spreken' maar niet 'doen' moeten zich bezinnen of ze niet beter voorlopig zwijgen.'

Ook na 2000, aldus nog steeds Van den Heuvel, zal er theologie worden gestudeerd, ,,maar wellicht minder in afzondering dan nu'. Veel van het 'sappige fruit' dat de theologie van de afgelopen eeuw heeft opgeleverd heeft nooit de gemeente bereikt, of het leidde meer tot roddelen dan tot nadenken - een 'tragiek', noemt hij het.

Ook na 2000 zal de gemeente samen vieren. Maar het bedroeft Van den Heuvel dat veel kleine plekken van samenkomst zo akelig zijn, dat er zo weinig wordt nagedacht over 'de esthetica van de ruimte'. En hij denkt aan de vroegere crypte, die mooie, intieme, oude gebedsruimte die nog niets had van latere kathedralen.

Samenvattend ziet Van den Heuvel na 2000 kerken 'die federatiever zijn dan rechtgeaarde hervormden/ gereformeerden wensen en veel minder talrijk dan velen van ons hadden gehoopt'.

In Evangelische Kommentare, protestants maandblad uit Duitsland, wijst de Saksische bisschop Axel Noack kernachtig op een reden voor die verdergaande afkalving van de kerk: ,,Kerkprofi's schamen zich om duidelijk over het evangelie te getuigen; missionair bevlogenen schamen zich de mensen naar zo'n kerk uit te nodigen.' Het is de kater van 2000.