Kan vlugkokende macaroni eigenlijk wel?

Een lezer van een pak macaroni wordt opeens door twijfel bevangen bij het overdenken van het woord ‘vlugkokend’ dat op het pak staat. Moet dat niet zijn ‘vlug bereidbaar’ of ‘snel te koken’? Macaroni kan toch niet vlugkokend zijn?

Ik denk dat de betekenis van het woord ‘koken’ de lezer hier parten speelt. ‘Koken’ behoort tot een grotere groep van ‘veranderingswerkwoorden’, die een verandering van toestand in hun betekenis hebben. Als je macaroni kookt, dan verandert de toestand van die macaroni. Hetzelfde zie je bij ‘verdampen’ of ‘bevriezen’.

Veel van die werkwoorden komen voor in twee varianten. Je kunt macaroni koken, maar macaroni kan zelf ook koken. Je kunt water verdampen of bevriezen, maar water kan ook zelf verdampen of bevriezen.

Sneller gaar

In het woord ‘vlugkokend’ (‘snelkokend’ komt vaker voor) gaat het vooral om die tweede variant. ‘Vlugkokende macaroni’ is niet zozeer macaroni die je vlug kunt koken, maar macaroni die zelf vlug kookt. Althans, dat is de letterlijke betekenis die hier van toepassing lijkt.

Ik vermoed overigens dat die betekenis dat je de macaroni in korte tijd gaar kunt koken door de reclamemaker wel bedoeld is. Ik ben het niet experimenteel nagegaan, maar ik vermoed dat bij die macaroni niet zozeer het kookpunt sneller bereikt is, maar dat hij sneller gaar is.

Die betekenis zou je kunnen proberen af te leiden uit een bepaald gebruik van het woord ‘koken’. Als je zegt: ‘Ik heb de aardappelen gekookt’, dan bedoel je niet dat je ze op het kookpunt gebracht hebt, maar dat je ze ‘gaar gekookt’ hebt.

Toch is die afleiding niet zonder problemen. De zin ‘De macaroni kookt’ kan alleen maar betekenen dat de macaroni (of liever het water waar hij in zit) aan de kook is, niet dat de macaroni gaar is. ‘Gaar worden’ zit dus alleen in de eerste variant van ‘koken’. Dat maakt ‘vlugkokend’ toch vreemd.