Wat herdenk je met Keti Koti? In aanloop naar 1 juli spreekt Trouw met mensen over hun band met de feestdag. Vandaag schrijver/journalist Marvin Hokstam.
“Ik heb altijd een vreemd gevoel gehad bij Keti Koti. Want, waar is dat feestje voor? Voor de vrijheid die mijn voorouders terugkregen? Hoe kun je vieren dat je iets terugkreeg dat nooit van je had moeten worden ontnomen? Het is het feestje van de witte bewustwording, vieren jullie het maar uitbundig.”
Schrijver en redacteur van het online Afro Magazine Marvin Hokstam is een uitgesproken man. Vrijwel elke dag schrijft hij stukken op zijn website Hox Media Projects. Gedachtenspinsels, zoals hij het zelf noemt, of beschouwingen over iets wat hij meemaakt in het dagelijks leven. Over mensen die niet naast hem in de trein willen zitten, zoals hem nog een paar jaar geleden overkwam, of over witte jongens die ’s nachts tegen zijn huis stonden te pissen, en zeiden dat zij dat mochten doen omdat zij hier geboren zijn.
Angst bij de kolonisten
Hij is net terug uit Ghana, waar hij een portret van zijn betovergrootvader mocht hangen in een museum vol portretten van Afrikaanse vrijheidsstrijders. Die voorvader is Broos, een man die zich verschanste in een kamp langs de Surinamerivier, van waaruit hij zich verzette tegen het slavernij-juk. “Broos, de opa dus van mijn oma, leefde en stierf als een vrij man. Vanuit zijn filosofie is Keti Koti voor mij geen dag waar ik wat mee doe. Weet je trouwens dat Keti Koti in Suriname ooit tot feestdag is uitgeroepen om de vrijgekomen mensen blij te houden, omdat de kolonisten bang waren dat zij alsnog wraak zouden nemen? Keti Koti was een feestdag die zij zwarte mensen gunden, maar het ging om hun eigen veiligheid.”
Schrijver, uitgever
Marvin Hokstam (53) groeide op in een klein Surinaams dorp aan de rand van het oerwoud. Hij studeerde journalistiek in Suriname en Engeland en is sinds 2012 in Nederland actief als schrijver en uitgever van het online AFRO Magazine, en als projectleider van het Weekend College van Amsterdam-Zuidoost. Hij woont in Almere.
Dat mensen in Suriname het feest willen vieren, snapt hij misschien nog, daar vond de slavernij plaats. Maar hier? “Zwarte Piet is hier nog steeds niet verdwenen. En de zwarte gemeenschap is nooit betaald voor haar bijdrage aan de rijkdom hier. Na de slavernij zijn zwarte mensen systematisch achtergehouden. Er zijn zwarte rolmodellen die succes hebben, maar proportioneel stelt het niks voor. Kijk wat Meghan Markle moest meemaken, terwijl ze al bekend en rijk was, in dat witte koningshuis.”
Wie bepaalt wat?
Hokstam zegt trots te zijn op Sylvana Simons als eerste zwarte vrouwelijke fractievoorzitter in de Tweede Kamer, maar waarom nu pas, terwijl zwarte mensen al honderden jaren deel uit maken van het DNA van Nederland? Dat zegt toch iets over de onderontwikkeling in het witte bewustzijn, vindt Hokstam.
“Ik vind mezelf geen slachtoffer, maar wie bepaalt waarom een groep meer ruimte mag hebben dan de andere? Er zijn nog steeds zwarte ouders die hun kinderen inprenten: Weet hoe je je gedraagt bij witte mensen. Dat is mij ook geleerd. Ken je plek. Weet je hoe verschrikkelijk dat is? Dat jij je plek moet kennen, en die ander niet. Zo groei je op in een keurslijf.”
“Ik ging altijd aan de overkant lopen als ik om acht uur ’s avonds in het donker achter een vrouw liep, omdat ze mij als gevaarlijk kon zien. Hoe ridderlijk je dat ook kunt vinden, ik doe het niet meer, want daarmee geef ik aan dat ik weet dat ik als gevaarlijk kan worden gezien. Ik ben niet gevaarlijk.”
Vroeger werd Hokstam door klasgenoten vaak gepest met zijn haar. “Misschien dat ik me daarom tot vorig jaar elke week kaalschoor. Ook trouwens om op Michael Jordan te lijken. Maar nu laat ik mijn korte locs staan. Het is wie ik ben. Weet je wat een douanebeambte zei bij aankomst in Ghana laatst? Ik hou van je haar.”
Lees ook:
Het slavernijverleden drukt nog altijd een stempel op de samenleving, zegt organisator herdenking
Het racismedebat in Nederland blijft ondanks de Black Lives Matter-beweging veel te oppervlakkig, vindt Urwin Vyent, organisator van de jaarlijkse slavernijherdenking in Amsterdam.
