Corona legt de podiumkunst lam, maar het artistieke vuur brandt gewoon door. Artiesten staan te popelen om weer op te treden. ‘We willen de mensen perspectief bieden, iets om naar uit te kijken.’
Ja, we weten het. De podiumkunst beleeft een ongekende crisis. Zalen zijn leeg en gesloten, inkomsten tot nul gereduceerd en musici en dansers worstelen om enigszins op peil te blijven. De overheid stond ook niet meteen klaar om het belang van de sector te onderstrepen – al is dat gaandeweg verbeterd dankzij steunpakketten en een garantiefonds voor festivals.
Maar al deze veelgehoorde klachten vormen slechts de negatieve kant van het verhaal. De positieve kant is dat artiesten en theaters wel degelijk beschikken over een enorme veerkracht. Ze hebben een grote drive om er weer bovenop te komen en ze willen niets liever dan weer voor ons spelen. In de publiekscampagne De Belofte die vandaag begint, staat dat optimisme centraal.
De campagne bestaat uit een video waarin grote namen als Simone Kleinsma, Peter Pannekoek en Jaap van Zweden spreken over de magische belofte die uitgaat van een lege zaal. Met een beetje fantasie kan er allerlei moois in ontstaan waar het publiek straks weer van kan genieten. Artiesten uit de volle breedte van het veld zijn blij met die hoopvolle boodschap, leggen ze hier uit.
Soumaya Ahouaoui, acteur
“Ik ben heel blij met deze campagne. Het is een klein kunstwerkje, een cadeautje dat we de wereld in slingeren. Om te laten zien dat we straks, zodra het mag, weer op het podium zullen staan. Dat is de belofte. We bieden de mensen alvast perspectief, iets om naar uit te kijken.
“Ik heb er enorm veel energie van gekregen om aan de videocampagne mee te werken. Ik draag een deel van de tekst voor, net als Jaap van Zweden en Hans van Manen. Geweldig om tussen zulke vakmensen te staan en zo’n warme boodschap te verspreiden. De hele podiumsector is erin verenigd, van ballet tot cabaret.
“De tekst gaat over de magie van de lege zaal waar nog van alles in kan ontstaan. Dat herken ik volkomen. Het gevoel dat je krijgt als je zo’n monumentale schouwburg binnenloopt! Er zijn daar al zoveel prachtige stukken gespeeld. De grootste acteurs zijn je voorgegaan, en dan sta jij daar…
“Ik mis wel het publiek, want we mogen alleen nog repeteren, niet optreden. ‘De zalen zwijgen’, staat er in de voorgedragen tekst, en zo voelt het echt. Normaal speel ik op het publiek in, op de lach of op de stilte. Je komt met z’n allen in eenzelfde concentratie, in één ademhaling. Daaraan voel je dat je de toeschouwers meeneemt in je verhaal. Het publiek is een tegenspeler. En omdat geen enkel publiek hetzelfde is, is ook elke voorstelling anders.
“Vanaf 1 juni mochten we bij Het Nationale Theater weer voor dertig man optreden. Ik ben toen meteen mijn monoloog Spoonface gaan instuderen en opvoeren. Daarna zijn we Erik of het klein insectenboek gaan repeteren. De voorstelling ligt nu klaar voor als we weer opengaan. Het gaat ooit komen, echt. We moeten volhouden. Straks gaan we eerst De Eeuw van mijn moeder spelen, van Eric de Vroedt. De repetities beginnen in maart.
“Ik kan haast niet wachten. Ik wil de mensen ontroeren en hen een mooie avond bezorgen. Mezelf nuttig maken, mijn vak uitoefenen. Tijdens mijn voorstellingen van afgelopen zomer merkte ik dat het publiek er zó blij van werd. Als iets in deze tijd doorgaat, is het meteen bijzonder. Het grijpt extra aan. Mensen hebben juist nu behoefte aan iets wat hoop biedt, iets wat afleidt van de dagelijkse sleur. Er moet een escape zijn. Wij artiesten kunnen niet alle problemen oplossen, maar we kunnen wel momenten van geluk creëren in deze ongelukkige tijd.”
Eric Vloeimans, jazztrompettist
“Waarom ik de campagne steun? Bijna de hele podiumwereld doet eraan mee, daar wil ik bij horen! Kijk, door corona heerst er momenteel een heleboel negativiteit. Maar wij artiesten staan klaar met goedgemutste energie die we hebben opgedaan doordat we al een tijd niet kunnen optreden. Dat wil ik laten zien. Ik wil mensen weer blij maken, verbinding creëren, harten vervullen.
“Muziek is een heel directe vorm van kunst; je laat je hart spreken. Zo leg je contact met het publiek. Daarom is het zo vreselijk dat de muziek juist nu de wacht is aangezegd. In deze tijd hebben mensen behoefte aan de troost en afleiding van kunst.
“Tijdens de eerste lockdown raakte ik behoorlijk in mezelf gekeerd. Er wás ineens niks meer. Ik heb mijn trompet een half jaar niet aangeraakt. Ik voelde me gemuilkorfd. Sommige collega’s gaven online-concerten, maar dat is niks voor mij. Online heb ik geen smoel. Ik heb die verbinding met het publiek nodig, blijkt.
“De plotselinge rust heeft ook voordelen gehad. Ik ben in mijn vak al dertig jaar aan het rennen. Nu kon ik in mijn huisje in het bos gaan zitten om in alle stilte nieuwe muziek te schrijven. Helemaal vrijuit, zonder enige dwang. Het grootste deel van mijn repertoire schrijf en arrangeer ik zelf. Ik had zin om een hele bibliotheek te componeren. En dat heb ik gedaan. Ik zie wel waar ik die muziek ooit voor kan gebruiken.
“Nu, tijdens de tweede lockdown, werk ik aan een project dat ik in maart ga doen met koperblazers van Phion, het orkest van Gelderland en Overijssel. Ik schrijf ook muziek voor Wild Port of Europe, een film over alle beestjes in de Rotterdamse haven – van de makers van de film De Nieuwe Wildernis.
“Ik gebruik de crisis dus inderdaad om te creëren. Dat kan ik me veroorloven doordat ik wel wat vet op de botten heb. Maar je zult maar net van het conservatorium komen of hard zijn geraakt door de bezuinigingen op de kunst… Geen idee hoe ik straks weer ga opstarten. Ik speel liever voor een volle zaal dan voor dertig man, maar we zien wel. Gewoon positief blijven en go with the flow, je hebt er toch geen invloed op. Mijn filosofie is: wees goed voor jezelf, dan haal je automatisch het beste uit jezelf en uit de mensen om je heen. En het publiek komt ook wel weer terug, daar maak ik me geen zorgen om.”
Hannes Minnaar, pianist
“Vanwege de lockdown zit ik al een hele tijd werkloos thuis. Daarom vond ik het extra leuk dat ik aan de campagne kon meedoen. Met drie andere pianisten speel ik de achtergrondmuziek bij het spotje. Eindelijk weer samen musiceren, geweldig! Ik sta ook helemaal achter de boodschap: artiesten staan te popelen om weer op te treden.
“Mijn laatste concert was 4 december. Vlak van tevoren keek ik de lege zaal in en dacht ik: ‘Wat fijn, het mag weer’. Ik stond er toen bij stil hoe bijzonder en eenmalig zo’n optreden is. Een jaar geleden zou ik dat niet zo hebben gevoeld. Maar het is waar: elk concert is uniek, geen uitvoering is hetzelfde. ‘Nog nooit hebben twee noten precies even hard geklonken’, zoals de campagnetekst luidt. Accenten verschuiven en het zijn ook steeds andere passages waar iets moois gebeurt. Dat is het spannende van de live-ervaring die we nu missen.
“Achter de schermen zijn theaters volop bezig met crisismanagement; ze kijken of ze op korte termijn nog iets voor elkaar kunnen krijgen. Zelf merk ik daar weinig van. Vorig jaar heb ik een cd uitgebracht die waanzinnig goede recensies kreeg. Normaal zou ik nu volop worden uitgenodigd voor concerten, maar ik krijg alleen maar annuleringen, zelfs al voor april en mei. Echt vervelend.
“Ondertussen moet ik me op de concerten voorbereiden alsof ze doorgaan. Volgende maand speel ik bijvoorbeeld een pianosonate van Rachmaninov in het Concertgebouw. Het kost me een maand om zo’n werk in te studeren, dus als het kort van tevoren wordt afgezegd, ben ik die tijd kwijt. Als mijn agenda tot de zomer in één klap leeg was, zou ik lekker muziek gaan instuderen voor een nieuwe cd.
“Ik ga ervan uit dat ik vanaf 2022 of 2023 pas weer een normaal concertjaar heb. Helemaal zoals vroeger wordt het vast niet meer. Misschien duren concerten in de toekomst hooguit een uur of wordt er meer gestreamd. Maar ik hoop op een terugkeer van grote optredens voor volle zalen!
“Op het filmpje spelen we Canto Ostinato van Simeon ten Holt. Een prachtig, gelaagd werk waar een element van improvisatie in zit. Het bestaat uit steeds herhaalde lijnen, vergelijkbaar met de dagen die tijdens de lockdown allemaal op elkaar lijken. De spontaniteit van het moment bepaalt hoe vaak je de fragmenten blijft herhalen. Je kunt het stuk in principe oneindig rekken. Ik zat te denken: misschien moeten we een uitvoering plannen die net zolang duurt tot we van corona verlost zijn...”
Lees ook:
Artiesten laten zich niet kisten door corona
Als theaters en concertzalen weer open mogen, zal de cultuur er des te heviger bloeien. Vandaag begint een campagne waarin de podiumsector zijn veerkracht toont. Boodschap: de lege zalen van nu, herbergen een magnifieke belofte.
