Jansen en Mäkelä voelen elkaar perfect aan in Sibelius’ Vioolconcert

Sibelius en Berlioz
Orchestre de Paris
Janine Jansen/Klaus Mäkelä
★★★★★

Jean Sibelius en Hector Berlioz. Zijn er componisten te bedenken die stoïcijnser hun eigen weg gingen? Ze kleurden hun composities binnen de lijntjes van de tijd waarin ze leefden, maar gebruikten een heerlijk tegendraads palet. Sibelius werd vier jaar voor de dood van Berlioz geboren, en leefde dus in geheel andere eeuwen. En toch past hun muziek perfect bij elkaar.

Het Orchestre de Paris bewees dat dinsdagavond in het Amsterdamse Concertgebouw. Op het programma Sibelius’ Vioolconcert in d (1903) en Berlioz’ Symphonie fantastique (1830). Uiteraard had het orkest op deze tournee de nieuwe chef-dirigent Klaus Mäkelä meegenomen. Die heeft de Amsterdamse zaal en zijn akoestiek inmiddels aardig doorgrond. Waar eerdere optredens van de Fin met het Concertgebouworkest aan de luide kant waren, bleven de decibellen nu binnen aanvaardbare perken.

De samenwerking pakte fantastisch uit

De eigenzinnigheid van zowel Sibelius als Berlioz was bij Mäkelä in uitstekende handen. Zijn partner in crime bij Sibelius was niemand minder dan Janine Jansen. En parbleu, wat pakte die muzikale samenwerking fantastisch uit. De als altijd super-geconcentreerde violist stond op het podium voortdurend in een soort klaar-voor-de-start-houding. Haar knieën vaak gebogen, als schokbrekers om de vele lastige hobbels in Sibelius’ partituur op te vangen. Mäkelä stond af en toe ook in diezelfde aanvalshouding, klaar om de prooi te bespringen en de maatstrepen op te vreten.

De toon die Jansen uit haar Shumsky-Rode-Stradivarius (1715) toverde zat vol zindering en onvermoede klanken. Haar gevarieerde vibrato deed alle recht aan de specifieke kleur die Sibelius in dit concert aanbracht. En Jansens toon werd onwerkelijk magisch in de slotmaten van het tweede deel. Jansen nam je geweldig mee in het virtuoze verhaal dat ze vertelde, en je wilde er geen woord van missen. Toen ze na de eclatante uitvoering samen met Mäkelä de trap omhoog liep, was ze met hem nog druk aan het praten en gesticuleren. Een evaluatie ter plekke over een bepaalde passage die kennelijk nog iets beter kan in de latere tournee-steden Keulen, Wenen, München, Essen en Hamburg.

Ineens klonk er een toefje hoorns

Bij Mäkelä stroomt ontegenzeglijk Sibelius-bloed door de aderen. Wat hij in zijn opname van de complete cyclus symfonieën al bewees (vorig jaar goed voor een Edison Klassiek) deed hij hier opnieuw groots. Met een orkest dat hem op de voet volgde. Quasi nonchalant klonk er ineens een toefje hoorns, met een haast wuft handje vanaf de bok het orkest in geworpen. Het uiterst zachte begin werd subliem gerealiseerd, en net als in Sibelius’ Eerste symfonie was er ineens uit het niets een klarinet.

De Eerste symfonie van Berlioz, die de bijnaam Fantastique heeft, is core business voor het orkest uit Parijs, dat in 1967 voortkwam uit de in 1828 opgerichte Société des Concerts du Conservatoire. Dat was het orkest dat twee jaar later Berlioz’ symfonie in première bracht. Mäkelä is waarschijnlijk veel virtuozer dan zijn verre collega Habeneck op wie Berlioz zo veel kritiek had. Het werd een opwindende épisode de la vie d’un artiste, zoals de ondertitel luidt. Met prachtige kerkklokken en een verre hobo op de gang. Maar zonder de zes harpen die Berlioz wilde. Te duur om mee op reis te gaan.

Lees ook:

Klaus Mäkelä presenteert Sibelius’ zeven symfonieën als heerlijk puur en koud stromend water

De jonge Fin Klaus Mäkelä, de nieuwe chef van het Concertgebouworkest, begint zijn exclusieve platencontract bij Decca met een zinderende Sibelius-cyclus.