Jan Rot: Als er iemand nog wat langer wilde leven, was hij het wel

Hij vond zichzelf ‘een uitgelezen figuur’ om 93 te worden. Jan Rot werd 64 - hij overleed vrijdagochtend - maar laat veel liedjes en bijzondere hertalingen na.

Het nieuwe jaar had hij gehaald, maar hoe? Doodziek van de bijwerkingen van een loodzware chemokuur kwam zanger en liedjesschrijver Jan Rot op oudejaarsavond het laatste uurtje toch even beneden zitten, in de kamer, bij de rest van het gezin. Een van de kinderen filmde hem.

Met een van pijn vertrokken gezicht zat hij daar met zijn lange, slungelige lijf in een stoel voor de kerstboom onder een dekentje. Hij zong ‘Geef me liefde’, zijn vertaling van Love me tender van Elvis Presley. Een van zijn twee zoons begeleidde hem op de gitaar.

Zijn vrouw, schrijfster en fotografe Daan Rot-De Launay, zette het filmpje op Twitter, met de tekst: zingend 2022 in. We konden het meebeleven. Zoals we veel konden meebeleven van Jan Rot. Wekelijks schreef hij in zijn column in het AD over zijn laatste maanden met darmkanker. Ze staan allemaal online: ‘De oncoloog gebruikt haar zachtste stem, maar heeft hard nieuws. Alle uitzaaiingen zijn gegroeid, de milde pillenkuur is geen optie meer.’

Jongensliefde

Hij had humor, was een taalvirtuoos en hield van de camera, van lezers, van publiek. Hij dacht groot. Ging er ook vanuit dat er op een dag een gigantisch publiek voor hem zou zitten. Hij zag zichzelf op Pinkpop staan. Dat is niet gebeurd. Pas op z’n zestigste had hij daar vrede mee.

In 2001 trouwde hij en in de jaren daarna kreeg hij met zijn Daan vier kinderen, ‘de Rotjes’. Voor zijn huwelijk was hij jarenlang ‘van de jongensliefde’. Hij stortte zich vol enthousiasme in het gay nachtleven, tot hij er genoeg van had. Hij noemde zichzelf bi of ‘hotero’.

Afgelopen kerst schreef Rot een gedicht speciaal voor Trouw, over zichzelf als kerstkind. Hij werd op kerstnacht 1957 geboren in een zendingsartsgezin in Makassar, Indonesië. Toen hij jong was dacht hij daarom zelfs weleens dat hij de teruggekeerde Verlosser was, zei hij in een Tien Geboden-interview tegen Arjan Visser in 2007. “Omdat het helpen van de gehele mensheid me een onmogelijke opgave leek, ging ik ervan uit dat ik in mijn omgeving iets moest proberen voor anderen te doen. Dat lukt aardig tot nu toe. Misschien dat ik op het eind nog iets voor iedereen kan betekenen.”

In elk geval liet hij op het eind, met zijn laatste krachten, nog veel mensen meegenieten van zijn liederen. Zijn laatste grote publiek vormden de kijkers naar de uitzending van Matthijs gaat door op 30 oktober. Daar zong hij zijn Nederlandse versie van Hallelujah van Leonard Cohen, samen met een groot koor en publiek.

Er keken meer dan een miljoen mensen naar en ze waren ontroerd, lieten ze daarna massaal weten. Daarna volgden vijf afleveringen van kennisquiz ‘De slimste mens’, waar hij met z’n zieke lijf nog per se aan mee wilde doen. En half maart kreeg hij een staande ovatie van 15.000 mensen toen hij in de Ziggo Dome nogmaals zijn Hallelujah ten gehore bracht. Op 6 april liet hij weten dat het niet meer ging. Ook ‘het grote afscheidsfeest’ in het Nieuwe Luxor op 24 april moest hij annuleren.

Doorbraak bleef uit

Omdat een doorbraak als artiest uitbleef, werd hij in de jaren na 2000 vertaler en hertaler van hits van anderen en van beroemde werken uit de klassieke muziek. Hij kreeg daarmee eindelijk erkenning, werd Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en kreeg de Annie M.G. Schmidtprijs met het lied Stel dat het zou kunnen. Het was zijn eerste vakprijs in veertig jaar.

Vooral zijn virtuoze en speelse hertalingen werden geprezen. Maar soms ook bekritiseerd. Volgens sommigen was het heiligschennis hoe Rot met de tekst van de Matthäus-Passion van Bach omging. Hijzelf was er trots op, had er ook succes mee en had het graag nog eens uitgevoerd gezien in het Amsterdamse Concertgebouw. “Ik voelde me bij het werken daaraan soms opgetild door de genialiteit van de muziek, door iets wat boven de dingen van alledag staat.”

In een tv-gesprek met Jacobine Geel, afgelopen oktober, zei Rot dat toen hij als kind hoorde dat Sinterklaas niet bestond, hij wist dat dat ook voor God moest gelden. “Maar zoals Gerard Reve ooit zei: God mag dan wel niet bestaan, dat is geen enkele reden om niet in Hem te geloven. Hij zit binnen in jou. Je bent een beetje goddelijk.”

“Kom naar mijn begrafenis, bewijs de laatste eer”, zong Rot vrolijk in de aflevering van begin maart over hem van Volle Zalen, het programma waarin presentator Cornald Maas het leven van Nederlandse theaterpersoonlijkheden belicht. Maar het wordt een stille crematie, liet zijn familie vrijdag op sociale media weten, zonder uitvaart. En ze schreven: ‘Hij heeft vredig en vol liefde het leven verlaten’.

Hij is gezien, hij is niet onopgemerkt gebleven.

Begin deze week presenteerde Jan Rot online nog een afscheidsalbum I.P.V. Kaarten, dat vanaf dit weekend beschikbaar is op Spotify en Apple Music.

Lees ook:

De ernstig zieke Jan Rot schreef een kerstgedicht: ‘Laat de liefde binnen ons gezin inspiratie zijn’

Jan Rot schrijft naar eigen zeggen ‘altijd en uitsluitend over zichzelf’. Daarom gaat zijn kerstgedicht voor Trouw over ziekte en dood, oncologen en een zware chemokuur. Maar ook over zijn geluk met de ‘jonge Rotjes’.

‘Ik hoef niet meer jaloers te zijn’

Jan Rot (Makassar, Indonesië, 1957) is zanger, vertaler, schrijver en acteur. In de vorige eeuw schreef Rot vooral eigen liedjes, na 2000 maakte hij naam als vertaler van klassieke werken zoals de Mattheüspassie van Bach en Schuberts Winterreise.